![Zespół pałacowo - parkowy w Golejewku, perła gminy Pakosław czeka na lepsze dni. [FOTO I FILM] - Zdjęcie główne](https://static.zpleszewa.pl/galleries/d9dbb473-e72e-443a-a9c1-bfd206559f11)
Zespół pałacowo-parkowy w Golejewku to jeden z ciekawszych i bardziej okazałych tego typu obiektów w powiecie rawickim. Składa się z pałacu, baszty, domku ogrodnika i całkiem rozległego parku. Przez wiele lat mieszkali w nim pracownicy Stadniny Koni Golejewko.
- Ostatnia mieszkanka opuściła budynek w 2000 roku - mówi Sabina Sorel, główny hodowca stadniny Iwno, oddział w Golejewku.
Pałac, choć piękny i okazały niszczeje, a park zarasta dziką roślinnością.
Był ślubnym prezentem
Historię posiadłości w Golejewku opisuje m.in. Stanisław Jędraś, w wydanej w 2006 roku książce „Gmina Pakosław zielona kraina nad Odrą”. Wyjaśnia w niej, że pałac został zbudowany w pierwszej połowie XVII wieku dla Choińskich, być może na miejscu dawniejszej fortalicji tej rodziny.
- W 1768 r. wymieniony jest nowy pałac (nieukończony) i stary dwór drewniany. W latach 1848-52 trwała budowa obecnego pałacu i odnowienie wieży bramnej. Odbyło się to staraniem Marcelego hr. Czarneckiego. W obszernym parku są usytuowane: pałac - zwrócony frontem na północ; na wschód od niego jest wieża bramna i dalej na wschód i południe podwórze z zabudowaniami gospodarczymi i obszernym parkiem - opisuje autor.
Stanisław Jędraś wskazuje, że obecny pałac wzniesiony został w latach 1848-1852. Wybudowano go na fundamentach i murach poprzednio znajdujących się tu budowli.
- Wystawił go Marceli hr. Czarnecki dla syna Antoniego z okazji ślubu syna z Anielą Ponińską z Wrześni - informuje.
Samson i skojarzenia z Anglią
Pałac wybudowany jest na planie wydłużonego prostokąta, murowany i otynkowany. Korpus główny jest piętrowy z dwiema wieżami i parterowymi skrzydłami. Jak obrazuje Stanisław Jędraś, wnętrza mają układ dwutraktowy z sienią i schodami pośrodku, a piwnice częściowo pochodzą z XVII wieku.
- Architektura pałacu przypomina nieco architekturę elżbietańskiej Anglii drugiej połowy XVI wieku. Katalog zabytków sztuki w Polsce (powiat rawicki) określa styl pałacu jako neorenesansowy, a Marcin Libicki uważa, że właściwsze byłoby określenie - eklektyczny - zauważa autor publikacji.
Warto zauważyć, że w ścianie głównego wejścia wmurowana jest kamienna tablica z wieku XVII z herbem Abdank Choińskich. Natomiast przed pałacem umiejscowiony jest gazon. W jego pobliżu, schowana w krzakach, stoi kamienna figura ogrodowa przedstawiająca Samsona z lwem, obecnie uszkodzona, pochodząca z pierwszej połowy XVIII wieku.
Nieodłączną częścią zespołu pałacowego jest park. Jak wyjaśnia Stanisław Jędraś. wzmiankowany w 1736 r. jako ogród włoski.
- Obecny park krajobrazowy pochodzi z połowy XIX wieku z zachowanymi fragmentami założenia obronnego i regularnego rozplanowania barokowego - informuje.
Dom dla pracowników
W 1921 roku Janusz hr. Czarnecki, spadkobierca majątku w Golejewku, założył stadninę koni.
- W 1945 r. założono w Golejewku stadninę państwową - wskazuje Stanisław Jędraś.
Informuje także, że konie hodowane w golejewskiej stadninie odnosiły duże sukcesy na arenie międzynarodowej. W wyniku przejęcia stadniny przez państwo, w jej władaniu znalazł się także zespół pałacowo-parkowy. Budynek przez wiele lat służył za dom dla pracowników stadniny.
- Mieszkał tam m.in. weterynarz oraz koniuszy - informuje Sabina Sorel.
Wyjaśnia, że ostatnia mieszkanka pałacu wyprowadziła się z niego około 2000 roku.
Chcieli podzielić i sprzedać
Przez lata pałac i park były częstym miejscem, które wybierano na klimatyczne sesje zdjęciowe i spacery pośród zieleni. Niestety, z czasem jego stan się pogarszał, co wzbudzało niepokój okolicznych mieszkańców. 31 grudnia 2015 roku zarząd na stadniną w Golejewku przejęła stanina koni Iwno, tworząc tu swój oddział. To na jej barki mieszkańcy zrzucili winę za pogarszająca się sytuację majątku.
Podjęto decyzję, by podzielić nieruchomość. Teren z pałacem, basztą i domem ogrodnika chciano wystawić na sprzedaż. Stosowny wniosek złożono do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków. Konserwator na podział zezwolił. Ze względu na nieuregulowaną formę własności majątku, nie uzyskano jednak decyzji o rozgraniczeniu nieruchomości. Obecnie spółka prowadzi działalność w tzw. rolniczej części majątku, a pałac, baszta i dom ogrodnika stoją puste.
Pałac wraz z zabudowaniami gospodarczymi i tzw. basztą oraz park są wpisane do rejestru zabytków. Nadzór nad kompleksem sprawuje Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Poznaniu. W 2020 roku, przedstawiciele tej instytucji poinformowali redakcję rawicz24.pl, że ich działania ograniczone są do możliwości wydania decyzji nakazującej właścicielowi przeprowadzenie prac konserwatorskich lub robót budowlanych - niezbędnych ze względu na zagrożenie zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem zabytku.
Znaleźli się spadkobiercy
Zarówno władze gminy, jak i konserwator oraz przedstawiciele spółki Iwno liczyli, że sytuacja się zmieni, gdy wreszcie ustalone zostanie prawo własności majątku. W 2011 roku z roszczeniami wystąpiła spadkobierczyni rodziny Czarneckich, która złożyła stosowny wniosek do wojewody. Wszczęto postępowanie, które jednak 29 grudnia 2014 roku zawieszono, z powodu trudności w wykazaniu interesu prawnego wnioskodawczyni (wykazanie faktu bycia spadkobiercą). 8 marca 2019 roku wnioskodawczyni wniosła do akt sprawy wstępny projekt podziału działki, który przewidywał podział na część obejmującą zespół pałacowo-parkowy oraz część z budynkami folwarcznymi, łąką i wybiegiem dla koni. Wojewoda, 20 maja 2020 roku, wydał decyzję, w której stwierdził, że obiekt nie podlegał przejęciu przez państwo na mocy dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 1944 r.
- Decyzja ta w części gruntów, na których znajduje się pałac jest ostateczna. Otwiera ona drogę do odzyskania obiektu przez następców byłego właściciela od obecnego właściciela - Stadniny Koni „Iwno” Sp. z o.o. Ewentualne spory w tym zakresie należą do drogi postępowania cywilnego i będą rozstrzygane przez sądy powszechne - wyjaśniała wówczas Anna Czuchra z biura prasowego wojewody.
Decyzja ta stała się już prawomocna, a Stadnina Koni „Iwno” wyraziła gotowość do kontaktu z prawowitą spadkobierczynią.
Największe zagrożenie
Niestety, zanim sprawa własności ostatecznie się wyjaśniła, mieszkająca w Stanach Zjednoczonych spadkobierczyni majątku zmarła. Jak udało się nam dowiedzieć, niedawno zmarł także jej mąż. Ich spadkobiercy na razie przeżywają żałobę i nie chcą wypowiadać się co do dalszych działań w sprawie majątku w Golejewku.
- Na obecną chwilę w księgach wieczystych, jako właściciel zespołu pałacowo-parkowego w Golejewku, wpisana jest Stadnina Koni „Iwno” - informuje Sabina Sorel.
Wyjaśnia, że pracownicy stadniny starają się zabezpieczać pałac przed czynnikami zewnętrznymi, głównie atmosferycznymi, ale nie one są największym problemem.
- Wejścia do pałacu są pozabijane płytami i pozamykane na kłódki. Mimo tego ludzie nagminnie włamują się do środka i dewastują, doprowadzając do olbrzymich zniszczeń - przyznaje.
Kilka lat temu do pałacu weszła grupa nastolatków, która odkręciła krany w jednym z pomieszczeń na piętrze pałacu. Doprowadziło to do zalania i załamania się stropu. W pałacu są miejsca, w których stojąc na parterze, można zajrzeć przez dziury na piętro. Stan zabytkowego budynku jest opłakany. Zarwane stropy, powybijane okna, rozkradzione elementy metalowe, np. drzwiczki niektórych pieców. Kiedy dziennikarze rawicz24 odwiedzili pałac w towarzystwie Sabiny Sorel zauważyli, że ktoś próbował podpiąć się do skrzynki energetycznej wewnątrz budynku. Osoby, które znają pałac z „lepszych” czasów, podkreślają, jak bardzo im żal, że to śliczne miejsce niszczeje.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.