Doceńmy moc przypraw i ziół

Stosując umiejętnie zioła i przyprawy można nie tylko przygotowywać wiele oryginalnych i smacznych potraw, ale wpłynąć korzystnie na nasz organizm. - Stosując przyprawy powinno podnieść się smak dań, a nie go zatracić. Nie wszystkie przyprawy roślinne mogą być używane w dużej ilości, szczególnie te egzotyczne. Okazuje się, że ludzie przystosowani do klimatu, z którego te przyprawy pochodzą, mogą je spożywać bez większych zastrzeżeń. Natomiast, u nas mogą podrażniać przewód pokarmowy lub inne organy, np. nerki, gdyż są zbyt ostre. Miejscowe przyprawy są lepiej przystosowane do naszych organizmów - podkreśla Alicja Nowak z Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.
Podział ziół na lecznicze i przyprawowe jest w zasadzie niemożliwy, gdyż obecnie wiele typowych ziół leczniczych używa się jako przypraw, np. szałwia i tymianek. Z kolei, dotąd typowo przyprawowe zioła stosuje się w lecznictwie, np. paprykę ostrą, kminek czy czarnuszkę. - Właściwości przypraw podobnie, jak i ziół leczniczych - zawdzięczamy związkom organicznym, jak: alkaloidy, glikozydy, śluzy, garbniki, żywice, kwasy organiczne, fitoncydy, gorycze, saponiny, szczególnie olejki eteryczne. Poważną rolę odgrywają również sole mineralne, witaminy, enzymy i hormony roślinne - dodaje Alicja Nowak. Mimo swoich zalet, zioła mogą też uczulać. Dlatego warto to sprawdzić. Wtedy należy podawać zioła w małych ilościach i obserwować reakcję - czy nie wystąpią w ciągu 2-3 dni bóle brzucha lub wysypka. Przyprawy, które przechowujemy, powinny zachować swoje właściwości smakowe i zapachowe. Najczęściej przechowuje się je suszone. Jednak nawet najlepiej przechowywane, tracą część swoich aromatów. Należy trzymać je w hermetycznie zamkniętych pojemnikach, a rośliny przyprawowe w całości - kruszyć i rozdrabniać przed użyciem.
(HD)

Kilka ważnych rad:
świeże zioła dodaje się na końcu i w większych ilościach niż suszone
najpierw dodaje się sól, a potem zioła
przyprawy najlepiej rozcierać w moździerzu, bezpośrednio przed użyciem
pieprz świeżo zmielony jest 3-krotnie silniejszy niż pieprz ziarnisty. Należy go dodawać na początku, żeby się ulotnił podczas obróbki cieplnej
majeranek i tymianek dodaje się 5 minut przed końcem gotowania
cząber należy dodawać do potraw 10 minut przed końcem gotowania, bo inaczej potrawa może nabrać gorzkiego smaku
mięso do pieczenia lub duszenia posypać suszonymi ziołami kilka lub kilkanaście godzin przed dalszą obróbką - przyjmie aromat ziół

Właściwości najbardziej popularnych ziół:
Bazylia. Działa, m.in. rozkurczowo, moczopędnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo, przeciwalergicznie moczopędnie, kardiotonicznie (wzmaga skurcze serca), pobudzająco na krążenie krwi, rozgrzewająco, regulująco na wypróżnienia i przeciwgorączkowo, a także przyśpiesza regenerację skóry.
Cząber. Działa moczopędnie, pobudza czynności żołądka, intelektu i pracę kory nadnerczy. Ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgnilne, przeciwrobaczycowe w szczególności u dzieci, przeciwzapalne, regulujące perystaltykę jelit, rozkurczowe - zwalnia napięcie mięśni gładkich, ma działanie trawienne, uspokajające, wiatropędne, wykrztuśne, ułatwia przyswajanie pokarmu, znosi wzdęcia i nadfermentację, zwalnia napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Służy jako przyprawa do konserw mięsnych i jarzynowych.
Czosnek. Działa dezynfekująco, obniża ciśnienie tętnicze krwi, poprawia przemianę materii. Związki czynne zawarte w czosnku mają silne działanie bakteriobójcze i to w bardzo niewielkich stężeniach, niszczą grzyby i pierwotniaki. Czosnek spożywany doustnie niszczy drobnoustroje przewodu pokarmowego, a jeszcze silniej układu oddechowego. Może być używany do leczenia przewlekłych biegunek bakteryjnych, a także zapaleń gardła, krtani i oskrzeli.
Kminek. Eliminuje gazy powstałe z powodu nadmiernych procesów gnilnych, w jelitach, działa mlekopędnie, moczopędnie, pasożytobójczo, napotnie, uspokajająco, wyksztuśnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo. Pobudza czynności serca i układu nerwowego, poprawia apetyt, reguluje krwawienia miesięczne, ułatwia przyswajanie składników pokarmu, usuwa stany skurczowe w przewodzie pokarmowym, wzmacnia ruchy perystaltyczne jelit, wzmacnia procesy przemiany materii przez aromatyzację, poprawia trawienie, pobudza wydzielanie śliny, soku żołądkowego, soku trzustkowego i soku jelitowego.
Melisa. Działa, m.in. uspokajająco w niektórych postaciach astmy, w neurastenii, nerwicach serca, poprawia apetyt i trawienie, jest wskazana w chorobach żołądka. Działa wzmacniająco na mózg, serce, macicę, układ trawienny oraz przeciwskurczowo i rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, zmniejsza napięcie mięśni jelita grubego, jest środkiem pobudzającym fizycznie i umysłowo, a więc wpływa na przedłużenie życia. Działa przeciwbólowo, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo.
Tymianek. Jest środkiem pobudzającym organizm fizycznie, psychicznie i wpływa na krążenie krwi w naczyniach włosowatych (kapilarach), wzmacnia sprawność układu nerwowego i pobudza sprawność umysłową, pobudza łaknienie, podwyższa ciśnienie krwi, działa moczopędnie, napotnie, oddziałuje, m.in. dezynfekująco, znieczulająco, przeciwzakrzepowo, przeciwkaszlowo, przeciwbólowo i ściągająco.