Aniołki na grobach na rawickim cmentarzu parafialnym

Nagrobki często opatrzone są epitafiami. Przeważają sentencje ,,Bądź wola Twoja”, ,,Jezu ufam Tobie”, ,,Ave Maria” czy ,,R.I.P.”. Spotkać też można cytaty z ewangelii, jak również zupełnie prywatne przekazy.

Współczesną kontynuacją portretów trumiennych są zdjęcia nagrobne. Ten zwyczaj staje coraz bardziej popularny. Pojawił się w latach 70-tych, chociaż fotografie na porcelanie znane były już w okresie międzywojennym.

Jak kiedyś chowano zmarłych?

Jednym z pierwszych znanych sposobów pochówku było palenie ciał. Prochy zasypywano ziemią lub w urnie przenoszono w inne miejsce i tam sypano kopiec z ziemi nazywany kurhanem. Takie pochówki były praktykowane ok. XVI w.p.n.e. Była to tzw. kultura mogiłowa. Urna zwana jest także popielnicą lub żalnikiem. Tak również nazywa się najstarsze groby i cmentarze słowiańskie.

Zwyczaj tworzenia cmentarzysk ukształtował się w XIII w.p.n.e. W tym okresie coraz powszechniejszy staje się zwyczaj składania szczątków zmarłych w płaskich grobach jamowych (kości złożone bezpośrednio w ziemi, być może pierwotnie w jakimś organicznym pojemniku), wyposażonych często w naczynia przystawne i przedmioty metalowe (przeważnie ozdoby i części stroju). Na ziemi rawickiej najbogatsze cmentarzysko z tego okresu (młodsza epoka brązu, ok. 1100-900 lat p.n.e.) odkryto Chojnie-Golejewku. Groby były jednostkowe, częściowo pokryte brukiem kamiennym, spalone kości złożone były w popielnicach.

W średniowieczu zmarłych chowano już w trumnach. Bardziej zasłużonym, lub po prostu bogatszym zmarłym stawiano kamienny nagrobek najczęściej granitowy. Był on przykryty kamienną płyta z płaskorzeźbą przedstawiającą pochowaną tam osobę. Postać przedstawiona była w pozycji leżącej, z rękami założonymi na piersiach, jakby we śnie. Groby umieszczano w kościelnych kryptach, niekiedy składając je w sarkofagach, czasem budowano wystawne mauzolea.

W XVII-wiecznej Polsce bardzo popularne stały się portrety trumienne przedstawiające zmarłych. Są one zwykle owalnego kształtu W powiecie rawickim możemy natknąć się na takie portrety w: Golejewku, Rawiczu-Sarnowie, Dubinie, Miejskiej Górce-Goruszkach i Pakosławiu. Łącznie było ich 15 sztuk (obecnie 9), z tego trzy kobiety oraz dwunastu mężczyzn. Portrety trumienne znajdujące się w powiecie rawickim przedstawiają członków wielkich rodzin szlacheckich z tego terenu: Chojeńskich, Wyskota-Zakrzewskich, Suchorzewskich, Jastrzębskich, Wilkońskich, Miaskowskich i Swinarskich. Osiem portretów pochodziło z XVII, a siedem z XVIII w. Więcej można o tym przeczytać TUTAJ.

Historia rawickiego cmentarza parafialnego

Rawicki cmentarz parafialny przy ul. Żwirowej w Rawiczu powstał na początku XIX w. Poświęcono go 15 sierpnia 1811 roku, a więc, gdy miasto znajdowało się w granicach Księstwa Warszawskiego. Jego utworzenie wiązało się z coraz większą liczbą mieszkańców wyznania katolickiego. Wcześniej katolicy chowani byli na cmentarzu przykościelnym w Łaszczynie (parafia św. Marcina), gdyż większość w Rawiczu, przez ponad 200 lat, stanowili protestanci.

Rawicką parafię katolicką utworzono w drugiej połowie XIX wieku. Początkowo 13 stycznia 1837 roku, ks. abp Marcin Dunin powołał w ramach parafii łaszczyńskiej wikariat rawicki. Do samodzielnej parafii podniósł go 21 marca 1867 roku ks. abp Mieczysław Ledóchowski. Teren cmentarza katolickiego w Rawiczu był pierwotnie znacznie mniejszy od obecnego, obejmował około 1 ha. Potem był kilkakrotnie powiększany. W 1936 roku zakupione zostały sąsiadujące działki o powierzchni około 2,3 ha od Hermanna Appelbauma i Kurta Lieberta, przeznaczone na powiększenie cmentarza (zagospodarowano je dopiero w latach 50.) W 1957 roku i w latach 70. nastąpiły kolejne powiększenia cmentarza. 30 września 1977 roku Naczelnik Miasta i Gminy Rawicz orzekł użytkowanie wieczyste cmentarza w Rawiczu o powierzchni 4,5 ha przez Parafię Chrystusa Króla i Zwiastowania Najświętszej Mari Panny (akt notarialny podpisano 29 listopada 1977 roku). Pierwotna kaplica była prawdopodobnie drewniana, na przełomie XIX i XX wieku postawiono ceglaną. Obecną, w tym samym miejscu, ale znacznie większą, wybudowano na początku lat 80. Krzyż początkowo stał obok kaplicy, potem umieszczono go w najwyższym punkcie cmentarza (na tzw. niebie), czyli obok obecnej dzwonnicy, ostatecznie przeniesiono nieco dalej, gdzie znajduje się do dziś.

Na rawickim cmentarzu spoczywa ponad 10 tys. zmarłych. Rocznie w obu rawickich parafiach notuje się ok. 200-250 pogrzebów, kopanych jest ok. 30-35 nowych grobów. Pozostałe pochówki odbywają się na starych miejscach lub w grobach rodzinnych. Szacuje się, że za 3 - 4 lata cmentarz wypełni się i konieczne będzie uruchomienie nowego. Planowany jest w Dębnie Polskim, ale dokładne ustalenia jeszcze trwają.