Architekt „czerwonego kościoła” - Alexis Langer

Droga zawodowa Alexisa Langera

Alexis Langer pochodził z rodziny ewangelickiej. Jego ojciec był wojskowym, matka pochodziła ze sfer kupieckich. Gdy miał 14 lat został oddany na naukę do mistrza murarskiego w Oławie, a po przenosinach rodziny do Kłodzka (1840 r.) praktykował przez 8 lat w Kotlinie Kłodzkiej. W tym czasie (lata 1845 - 46) uczył się we wrocławskiej Królewskiej Szkole Sztuk, Budownictwa i Rzemiosła, by przygotować się do egzaminów cechowych.

Była to szkoła, którą dzisiaj nazwano by ,,zawodową”. W 1848 r., po zdanych egzaminach, uzyskał tytuł mistrza murarskiego i wraz z rodziną przeniósł się do Wrocławia. Dwa lata później prawdopodobnie udał się w podróż po Niemczech. Poznał wówczas najważniejsze gotyckie sakralne budowle, zetknął się z wybitnymi architektami, szczególnie związanymi z pracami przy katedrze w Kolonii, uznawanej za idealny wzorzec niemieckiego gotyku.

Alexis Langer kształcił się dalej u boku wrocławskich architektów. Powoli skierował się w stronę kościoła katolickiego, a obok przekonań decydującą rolę zdają się pełnić sprawy praktyczne. Kościół katolicki był bowiem w budownictwie niezależny od państwa, które wymagało od architektów ukończenia studiów wyższych.

W 1852 r. Langer otrzymał pierwsze duże, samodzielne zlecenie - budowę kamienicy na rogu ul. Krupniczej i Włodkowica we Wrocławiu (stoi do dzisiaj). Momentem przełomowym w jego karierze było otrzymanie wyróżnienia w konkursie na kościół wotywny w Wiedniu (1855 r.). Nagroda zwróciła na niego uwagę ewentualnych zleceniodawców, głównie ze Śląska. W latach 1853 - 57 realizował swój pierwszy neogotycki kościół w Tułach koło Olesna. W ślad za tym napłynęły następne zamówienia - budowa kościoła w Wołczynie, projekt kaplicy przedpogrzebowej na cmentarzu katedralnym św. Wawrzyńca we Wrocławiu (obecnie kościół zielonoświątkowy przy ul. Miłej) i kaplicy w alumnacie. Był to początek współpracy z kurią wrocławską, a przede wszystkim biskupem Heinrichem Försterem, który stał się wielkim mecenasem artysty. Na początku 1858 r. Langer przeszedł na katolicyzm. Najpoważniejszym jego dziełem z tego okresu był kościół św. Michała we Wrocławiu budowany w latach 1862 - 71. Z tą budowlą zawsze utożsamiano architekta, przyniosła mu sławę, ale i też... porażkę. 8 maja 1868 r. zawaliła się jedna z wież budowanego kościoła. Odtąd biskup Förster odsunął architekta od zamówień kościelnych. Pod koniec lat 80. Langer wrócił do budownictwa sakralnego, głównie na terenie Wielkopolski, gdzie wybudował 6 świątyń.

Alexis Langer intensywnie pracował do końca życia. Prawdopodobnie zaprojektował 23 kościoły, w tym 3 kaplice, a także kilka obiektów świeckich. Zmarł w zapomnieniu, mając 79 lat, 21 września 1904 r. Pochowano go przy murach prezbiterium kaplicy św. Wawrzyńca, którą sam projektował. Grób się nie zachował.

Rawicki kościół pw. Chrystusa Króla i Zwiastowania N.M.P

Alexis Langer intensywnie pracował do późnych lat. W ostatnim okresie życia zaprojektował m.in. kościoły w Wałbrzychu, Obornikach Śląskich, Legnicy i Rawiczu..

Jako architekta polecił go arcybiskup Florian Stablewski, wiedząc o jego osiągnięciach takich jak realizacje m.in. neogotyckich świątyń w Wyskoci i Gryżynie (podobne do rawickiej), Obornikach Śl., Żmigrodzie (rozbudowa) i pobliskim Pakosławiu.

Charakterystyczną cechą jego projektów są wysokie, smukłe, monumentalne wieże. Wieża rawickiego kościoła wg. projektu z lat ok.1860 -1862 (przerobiony pod koniec XIX w.) miała liczyć podobno nawet ok.100 m (jej wysokość wynosi ok. 50 m). Świątynia była konsekrowana 5 maja 1907 r. przez bpa Edwarda Likowskiego pw. Zwiastowania N.M.P. 10 października 1961 r. dekretem prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego otrzymał kościół drugi tytuł: „Chrystusa Króla”. 22 maja 1993 r. abp Jerzy Stroba erygował w kościele kaplicę Wieczystej Adoracji. Rawicki kościół zbudowany jest na bazylikowym planie krzyża, ma nawę główną i dwie nawy boczne, wszystkie zwieńczone ołtarzami.

We wnętrzu trzynawowego kościoła znajdują się cztery ołtarze (w lewej nawie są dwa ołtarze, jeden po lewej stronie prezbiterium, drugi - w bocznej kaplicy Wieczystej Adoracji. W ołtarzu usytuowanym w prawej nawie znajduje się Matka Boska Rawicka, obraz Carla (Karla) Wohnlicha (1824 - 1885) . namalowany w 1871 r.

Pierwsze, tymczasowe, boczne ołtarze z 1902 r. nie zadowoliły wiernych. Zlecenie na wykonanie nowego bocznego ołtarza południowego, około 1907 r. otrzymała firma Antoniego Szymańskiego z Pleszewa. Fundusze planowano uzyskać m.in. ze sprzedaży specjalnie wyemitowanych kartek pocztowych. Wydrukowano je w dwóch językach: po polsku i po niemiecku. Jest na nich widok kościoła oraz wizerunek Matki Boskiej Rawickiej.

W XIX w. ewangelicy stanowili ok. 70 - 80%, żydzi podobnie jak katolicy 10 - 15% mieszkańców miasta. Wśród katolików 2/3 stanowili Niemcy, a 1/3 Polacy. Właśnie dlatego widokówki drukowane były w dwóch językach. Ciekawostką jest fakt, że abp Marcin Dunin powołując w ramach parafii łaszczyńskiej „Wikariat Rawicki”(13 stycznia 1837 r.), wyraźnie nakazał, by kazania głoszone były przemiennie po niemiecku i po polsku. Praktycznie dwie kolejne niedziele „należały” do katolików niemieckich, potem jedna do Polaków. Ołtarza w okresie emisji widokówek nie postawiono. Obecny zbudowano w czasie, gdy proboszczem parafii był ks. Alfred Gumprecht, czyli po 1912 r.

Matka Boska Rawicka

Jednym z najcenniejszych dzieł sztuki, które znajdują się w rawickim kościele jest obraz Matka Boska Rawicka, namalowany w 1871 r. przez Carla Wohnlicha, który prawdopodobnie wywodził się z artystycznego kręgu akademii sztuki w Monachium. Obraz Matki Boskiej Rawickiej nawiązuje w warstwie malarskiej do „Madonny Sykstyńskiej” Rafaela, czczony był przez rawiczan jeszcze zanim wybudowany został kościół. Świadectwem otrzymanych łask i wysłuchanych modlitw przez Matkę Boską Rawicką są wota. Obraz znalazł się w Rawiczu dzięki staraniom Komitetu Katolickiego z księdzem proboszczem Antonim Gaertigiem i aptekarzem Wernerem na czele.

Źródła: Wikipedia, geocaching.com, TPR, Henryk Pawłowski „Staromiejski przewodnik - Rawicz”, Tajemniczy Wrocław