Tajemnicza kartka z Rawicza do generała Taczaka

Kartka wysłana z Rawicza (datownik 21.12.1941) jest zdjęciem, na którym być może widnieje tajemnicza „Lucynka”. Do adresata, który w tym czasie przebywał w Oflagu VIII E w Johannisbrunn, dotarła, na co wskazuje pieczątka. Jej treść brzmi następująco: „Zdrowych Świąt i Dosiego Roku życzy Lucynka”.

Nie jest to odosobniony przypadek. Tego rodzaju kartki podczas okupacji dzieci wysyłały jeńcom wojennym, do obozów gdzie byli więzieni. Była to ogólnopolska, spontaniczna akcja.

Po jego śmierci kartka z życzeniami świątecznymi z archiwum rodzinnego trafiła do Muzeum Miasta Malborka.

- Do końca życia generał nie poznał wspomnianej Lucynki - pisze w mailu do Muzeum Ziemi Rawickiej, Tomasz Agejczyk dyrektor Muzeum Miasta Malborka. - Może wspólnie uda nam się odnaleźć kogoś z jej rodziny.

Kim był Stanisław Taczak?

Stanisław Taczak urodził się 8 kwietnia 1874 r. w Mieszkowie. Był kapitanem piechoty Armii Cesarstwa Niemieckiego, pierwszym naczelnym dowódcą powstania wielkopolskiego i podpułkownikiem Armii Wielkopolskiej oraz generałem brygady Wojska Polskiego, zastępcą senatora wybranym w 1935 r. w województwie poznańskim, prezesem Zarządu Głównego Związku Weteranów Powstań Narodowych RP 14/19 w 1932 r.

Studia na Akademii Górniczej i praca w kopalni

W 1893 r. po maturze w Królewskim Gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim, gdzie należał do Towarzystwa Tomasza Zana, rozpoczął studia na Akademii Górniczej we Freibergu, które ukończył w 1897 r., uzyskując tytuł inżyniera. Potem pracował w kopalniach Westfalii, działając cały czas w polskich organizacjach patriotycznych. W 1898 r. został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej w armii niemieckiej, a w 1899 r. przeniesiono go do rezerwy. W 1904 r. roku otrzymał promocję na podporucznika rezerwy, w 1913 r. na porucznika, a w 1915 r. na kapitana.

I wojna światowa i powstanie wielkopolskie

Po wybuchu I wojny światowej został powołany do czynnej służby. 11 grudnia 1916 r., na własną prośbę, przydzielony został w charakterze instruktora do II batalionu 6 pułku piechoty Legionów Polskich, który stacjonował w Nałęczowie, a później w Dęblinie.

Odkomenderowany do Inspekcji Wyszkolenia Polskiej Siły Zbrojnej, w grudniu 1917 r. roku został przewodniczącym Komisji Regulaminowej, tłumaczącej i opracowującej na użytek PSZ niemieckie regulaminy wojskowe.

15 listopada 1918 r. został przyjęty do Wojska Polskiego i przydzielony do Oddziału VII Naukowego Sztabu Generalnego WP. 17 listopada był współorganizatorem manifestacji Polaków, byłych żołnierzy armii niemieckiej. Podczas tej manifestacji prowadził pochód przez Warszawę, krocząc w pierwszym szeregu, który niósł transparent z napisem „Łączmy się”. 27 grudnia 1918 r., w związku z wybuchem powstania wielkopolskiego przybył do Poznania, gdzie spotkał się z Wojciechem Korfantym, który po przedstawieniu sytuacji zaproponował mu w imieniu Komisariatu NRL, stanowisko tymczasowego naczelnego dowódcy powstania, z jednoczesną promocją na stopień majora.

16 stycznia 1919 r. Stanisław Taczak z przyczyn personalnych (zbyt niski stopień - major) i politycznych (dopuszczał do organizacji rad żołnierskich), przekazał dowództwo powstania wielkopolskiego gen. Józefowi Dowborowi-Muśnickiemu, samemu obejmując stanowisko drugiego kwatermistrza Okręgu Generalnego, a następnie zastępcy szefa sztabu. 2 lipca 1919 objął dowództwo 11 pułku Strzelców Wielkopolskich (po włączeniu Armii Wielkopolskiej w struktury WP, przemianowanego na 69 pułk piechoty), który stacjonował na froncie w pobliżu Rawicza.

Dwudziestolecie międzywojenne

14 stycznia 1920 r. Stanisław Taczak w stopniu podpułkownika został sztabowym oficerem inspekcyjnym piechoty przy Dowództwie Okręgu Generalnego Poznań. W lutym 1920 r. został powołany do Ministerstwa Spraw Wojskowych, gdzie został przewodniczącym komisji weryfikującej oficerów WP, służących wcześniej w armii niemieckiej. 23 maja 1920 ., już jako pułkownik objął dowództwo XXXIV Brygady Piechoty. W czasie Bitwy Warszawskiej, w dniach 23 - 26 sierpnia 1920 r. pełnił obowiązki dowódcy 17 Dywizji Piechoty Wielkopolskiej. 22 stycznia 1921 r. powierzono mu dowództwo tej dywizji. 31 marca 1924 r. awansował na stopień generała brygady. W 1925 r. zamieszkał w Gnieźnie i objął dowództwo 17 Dywizji Piechoty. 9 października 1928 r. został zwolniony ze stanowiska dowódcy dywizji i mianowany dowódcą Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie. 24 grudnia 1929 r. został zwolniony ze stanowiska dowódcy okręgu korpusu, a z dniem 28 lutego 1930 przeniesiony w stan spoczynku. Po zakończeniu służby wojskowej wrócił do Poznania, gdzie został prezesem Związku Weteranów Powstań Narodowych oraz przewodniczącym Okręgu Zarządu Straży Pożarnych i Towarzystwa dla Badań nad Historią Powstania Wielkopolskiego.

Niewola i Oflag VIII E

Po wybuchu II wojny światowej Stanisław Taczak około 5 września 1939 wyjechał do Gniezna z zamiarem zgłoszenia się w dowództwie Armii „Poznań”. Około 9 września w Łowiczu dostał się do niewoli. Przebywał w kolejnych oflagach: Prenzlau, Colditz, Johanisbrunn i VII A Murnau, gdzie 29 kwietnia 1945 został uwolniony. Przyjęto go wówczas w szeregi Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, a następnie wysłano na kurację do Nicei. Do Polski powrócił w 1946 r. Kartkę od „Lucynki” miał cały czas z sobą.

Zmarł 2 marca 1960 w Malborku, gdzie go pochowano. Następnie, po ekshumacji jego prochy przeniesiono na cmentarz Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu św. Wojciecha przy kościele św. Józefa i klasztorze karmelitów bosych w Poznaniu.

Ordery i odznaczenia gen. Stanisława Taczaka

Order Orła Białego (pośmiertnie, 18 grudnia 2018)

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (20 maja 1921)

Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 18 grudnia 1998)

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)

Krzyż Niepodległości (20 lipca 1932)

Krzyż Walecznych (dwukrotnie, po raz pierwszy 1921)

Złoty Krzyż Zasługi (22 grudnia 1933)

Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918 -1921]

Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921)

*Oflag VIII E został zorganizowany przez Niemców w lipcu 1940 r. w Johannisbrunn (Jánské Koupele) koło Opawy na Czeskim Śląsku jako międzynarodowy obóz generalski. Przebywało w nim ok. 70 generałów i ich ordynansi: 30 z Polski, 24 z Francji, 7 z Holandii, 6 z Belgii oraz brygadier z Wielkiej Brytanii (bryg. Nigel FitzRoy Somerset) i pułkownik z Norwegii. 27 kwietnia 1942 r. wszyscy polscy jeńcy zostali wywiezieni z obozu. Większość z nich trafiła do Oflagu VII A Murnau. Obóz został zlikwidowany 1 lipca 1942 r.