Witkacy - wizjoner, pisarz, malarz, filozof, dramaturg i fotografik

Helena Szczypko barwnie i ciekawie opowiadała o życiu Witkacego, podkreślając jego wszechstronność i nowatorskie podejście do sztuki. Nie unikała kontrowersji związanych z jego niedostosowaniem społecznym, eksperymentami z narkotykami i alkoholem, a także licznymi romansami. Swoje doświadczenia z używkami Witkacy opisał w książce „Narkotyki. Niemyte dusze”.

Cały czas, podobnie jak w poprzednich prelekcjach z tego cyklu, w powietrzu jakby zawisło pytanie: Niecodzienny talent jest darem czy przekleństwem?

Prelekcja ilustrowana była przezroczami i fragmentami „Listów do żony”, które czytał Krzysztof Gosztyła, udostępnionymi na YouTube.

Jeden z poprzednich wykładów, traktujący o tragicznym życiu i twórczości jednej z najbardziej utalentowanych polskich par artystycznych - Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro, można prześledzić TUTAJ

Stanisław Ignacy Witkiewicz, pseud. artystyczny Witkacy urodził się 24 lutego 1885 r. w Warszawie. Był synem znanego malarza, krytyka i prozaika - Stanisława Witkiewicza. Dzieciństwo i młodość spędził w Zakopanem, gdzie dorastał w otoczeniu artystycznej bohemy. Już od dziecka przejawiał nieprzeciętne zdolności artystyczne. Uczył się pod kierunkiem ojca. W wieku ośmiu lat napisał pierwsze utwory dramatyczne. Po zdaniu matury w 1903 r., rozpoczął studia w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Potem kilkakrotnie wyjeżdżał do Włoch, Francji i Niemiec. W latach 1909 - 1912 Witkacy przeżył burzliwy romans z aktorką Ireną Solską. To wydarzenie utrwalił w swojej pierwszej powieści „622 upadki Bunga, czyli demoniczna kobieta".

Po samobójczej śmierci narzeczonej Witkacego, Jadwigi Janczewskiej w lutym 1914 r., walcząc z depresją Witkacy wyjechał z przyjacielem Bronisławem Malinowskim na Nową Gwineę. Podczas tej wyprawy naukowej pełnił funkcję rysownika i fotografa.

Po wybuchu I wojny światowej Witkacy, który miał obywatelstwo rosyjskie, wyjechał do Petersburga i został wcielony do carskiej armii, walczył na froncie, zotał ciężko ranny. Kilka godzin czekał na pomoc, wśród 60 tysięcy zabitych. To traumatyczne przeżycie zaważyło na jego pesymistycznym podejściu do życia.

Po powrocie do Polski ukończył pracę teoretyczną „Nowe formy w malarstwie i wynikające stąd nieporozumienia". Stał się głównym teoretykiem awangardowej grupy malarzy formistów.

Firma portretowa i "czysta forma"

Około 1925 r. założył pracownię portretową „Firma portretowa S i I Witkiewicz" i mając 38 lat ożenił się z Jadwigą Unrug. Szybko zaczął ją zdradzać. Za obopólną zgodą małżonkowie zostali przyjaciółmi, ale mieszkali osobno. Ich małżeństwo trwało jednak prawie 17 lat, aż do śmierci Witkacego w 1939 r.

Pod koniec życia Witkacy zwrócił się głównie ku filozofii. Jego koncepcje estetyczne opierały się przede wszystkim na pojęciu „czystej formy", do której dążył zarówno w malarstwie, poezji, jak i w teatrze.

W 1937 roku Witkacy wraz z krytykami Karolem Ludwikiem Konińskim oraz Jerzym Eugeniuszem Płomieńskim założył w Zakopanem Teatr Niezależny, w którym objął kierownictwo artystyczne. Jako dramaturg był zwolennikiem teatru autonomicznego, pozbawionego cech prawdopodobieństwa i związków z rzeczywistością, mającego wzbudzać uczucia metafizyczne.

Uważany jest za genialnego twórcę, pozostawił po sobie ok. 7 tysięcy dzieł malarskich (głównie portretów), ponad 30 dramatów, cztery powieści: „622 upadki Bunga, czyli demoniczna kobieta", „Pożegnanie jesieni", „Nienasycenie" oraz niedokończoną „Jedyne wyjście".

Tajemnica grobu Witkacego

W 1939 r., w momencie wybuchu II wojny światowej, Witkacy miał 54 lata. Zgłosił się do wojska, ale z powodu wieku nie został zmobilizowany. 18 września, w Jeziorach na ówczesnym polskim Polesiu, popełnił samobójstwo i tam został pochowany. Powodem była agresja ZSRR na Polskę.

W 1988 r. szczątki ekshumowano i przewieziono z Ukrainy do Zakopanego, gdzie pochowano uroczyście w grobie matki Witkacego na Pęksowym Brzyzku. W 1994 r. dowiedziono, że nie były to szczątki artysty, lecz nieznanej młodej kobiety.