Czym się różnią street art, graffiti i mural

Street art, graffiti i mural łączy pasja artystów do wyrażania siebie w przestrzeni miejskiej. Graffiti skupia się głównie na malowaniu liter i znaczeniu obszaru miasta. To niepowtarzalny styl liternictwa i podziemna subkultura.

Murale to duże malowidła, często o charakterze narracyjnym, które zdobią ściany budynków i innych powierzchni. Mogą być obliczone na wywarcie wrażenia na odbiorcy, reklamę jakiegoś produktu lub promocję akcji charytatywnej. Murale stały się także popularną formą upamiętniania ważnych wydarzeń historycznych. Graffiti najczęściej wykonywane jest farbami w sprayu, mural pędzlem i wałkiem. Ważny jest fakt, że graf (bazgroły na ścianach) jest czymś nielegalnym, niedozwolonym, a mural powstaje za przyzwoleniem, często na zamówienie i nie łamie żadnych praw. To, co zobaczyć można na blokowiskach czy pociągach, malowane przez zakapturzonych fanatyków, jest właśnie grafem.

Street art (sztuka ulicy) to szersze pojęcie, obejmujące zarówno graffiti, jak i murale, ale również inne formy wyrażania się w przestrzeni miejskiej. Często jest to emocjonalny i artystyczny komentarz rzeczywistości. Przykładem takiej twórczości jest słynny Banksy.

Trzy wyjątkowe murale Piotra Topczyłko

W Rawiczu, w różnym okresie, powstało około dwudziestu murali. Nie wszystkie się zachowały, część z nich została zamalowana lub po prostu wyblakła. Najbrzydziej spektakularne to wykonane na zamówienie Urzędu Gminy Rawicz trzy dzieła artysty z Ełku, Piotra Topczyłko (pracownia „Vinci maluje”).

Najwcześniej, w 2018 roku, powstał mural 3D „380-lecie Miasta Rawicz”. Tematycznie nawiązuje do hasła „Rawicz zawsze otwarty”. Jakby przez dziurkę od klucza podziwiamy jeden z najbardziej charakterystycznych widoków Rawicza, ratusz.

W tym samym roku rozpoczęły się prace nad muralem na murze rawickiego więzienia, które artysta ukończył w 2019 r. Pierwsza część (2018 r. ) muralu ukazuje bitwę o Rawicz stoczoną podczas powstania wielkopolskiego. Namalowany jest symbol „100”, z którego wybiegają powstańcy w kierunku zabudowań Rawicza oraz portret Ignacego Buszy, dowódcy powstania na ziemi rawickiej.

Druga część (2019 r.) przedstawia wejście oddziałów 9. Pułku Strzelców Wielkopolskich i szwadronu 2. Pułku Ułanów Wielkopolskich do miasta 18 stycznia 1920 r. (dzień wcześniej Niemcy opuścili Rawicz). Oddziały prowadził ppłk. Władysław Sczaniecki, którego postać, trzymająca różę otrzymaną od mieszkańców, oddaje hołd ofiarom upamiętnionym na tablicach. W ostatnim fragmencie, z rozsypujących płatków róż wyłaniają się postacie więźniów politycznych i wojskowych, ofiar represji dwóch totalitarnych systemów, niemieckiego i sowieckiego, w latach 1939 -1956.

Trzeci mural, który wyszedł z pracowni „Vinci maluje” - „Rawicka Brama” - powstał w październiku 2023 r., na całej ścianie kamienicy przy skrzyżowaniu ulic Piłsudskiego, Podmiejskiej oraz Lecha i Marii Kaczyńskich. Wykonany jest specjalnymi farbami, które działają antysmogowo.

Murale na podwórku przy ulicy Kramarskiej

Zdecydowanie najwięcej murali w Rawiczu powstało podczas kolejnych edycji Ogólnopolskiego Przeglądu Sztuki Współczesnej FORMA, w latach 2014 - 2017. Najciekawsze wizualnie i artystycznie znajdują się na podwórku przy ul. Kramarskiej (tył byłej restauracji „Staromiejska", obecnie sklep z odzieżą Dream Zone). Niestety, są niedostępne do oglądania, nawet nie bardzo wiadomo w jakim są stanie i czy w ogóle jeszcze istnieją. Autorami bardzo ciekawych tematycznie i artystycznie murali są: Kasia Bujniewicz, Tomasz Pobiedziński, Marek Woźniak i Tomasz Bzdęga.

Murale w przestrzeni miejskiej

W klimat upamiętnienia wydarzeń kulturalno-historycznych wpisuje się mural „Dudziarze”, na ścianie w parku przy domu kultury (tył strzelnicy Bractwa Kurkowego). W drugi weekend września 2021 r. odbył się w Rawiczu Jarmark Historyczny „U rawickich dudziarzy”, którego motywem przewodnim były wielkopolskie tradycje muzyczne i kulinarne. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Muzeum Ziemi Rawickiej i Fundację Dudziarz.eu., przy współpracy z Urzędem Miejskim, Lokalną Grupą Działania „Gościnna Wielkopolska” oraz jednostkami samorządowymi gminy Rawicz. Wpisywało się w ogólnopolskie obchody Europejskich Dni Dziedzictwa. Z tej okazji na murze w parku przy domu kultury Barbara Szumna namalowała mural „Dudziarze”.

„Polifem” na ścianie budynku przy ul. Piłsudskiego 10, to czwarty mural w Rawiczu autorstwa Piotra Woźniaka. Na malowany został na 17. Ogólnopolskim Przeglądzie Sztuki Współczesnej FORMA w 2017 roku. Projekt przedstawia mitologiczną postać cyklopa Polifema.

Podczas tej samej edycji FORMY powstały murale „Świtezianka” (budynek przy ul. Żwirowej 2 - autorka Julia Nieścioruk) oraz nawiązujący formą do otocznia, nieco kubistyczny mural Łukasza Gruszczyńskiego (ul. Piłsudskiego 40). Rok wcześniej namalował podobny w formie mural przy ul. Przyjemskiego (skrzyżowanie z ul. Łabędzią).

Na murze kamienicy z pierwszej połowy XIX w., która była siedzibą żydowskiej szkoły elementarnej (ul. Kopernika 6), można obejrzeć mural „Kredens” autorstwa Tomasza Pobiedzińskiego, wykonany podczas Ogólnopolskiego Przeglądu Sztuki Współczesnej FORMA 2016. Szkoła powszechna dla najmłodszych żydowskich rawiczan funkcjonowała tam w latach 1836 -1874.

Podczas tej samej edycji FORMY Marek Woźniak namalował mural inspirowany historią herbu miasta Rawicz. Znajduje się on przy ul. Targowej, naprzeciw domu kultury.

Murale związane z „Lechem” Poznań i „Kolejarzem” Rawicz

Do historii, niestety, przeszedł mural przy ul. Stawowej, ukazujący postać Piotra Reissa, legendy piłkarskiej „Lecha” Poznań w koszulce Kolejorza oraz herb klubu. Obok zobaczyć można było mural poświęcony klubowi żużlowemu „Kolejarz”. Namalowane były w 2015 r. przez Szymona Kośmidra i Łukasza Szczota.

Związane z „Lechem” Poznań są dwa murale, które oglądać można na Osiedlu Westerplatte. Pierwszy na ścianie bloku przy ul. Feliksa Bączkiewicza, nad zakładem szewskim „Pod Bucikiem” upamiętnia 100-lecie klubu piłkarskiego „Lech” Poznań (2022 r.). Wykonany został przez kibiców i fanów klubu. Doskonale go widać z ul. Bohaterów Westerplatte.

Drugi, mniej więcej rok później, namalowano na ścianie garaży przy ul. Sarnowskiej (naprzeciw byłego dworca PKS). Widnieje na nim logo „Lecha” Poznań, duży napis „RAWICZ” oraz piastowski orzeł w koronie.

Źródła: Wikipedia, oczamimlodych.pl, wiadomości.onet.pl, skleptmk.pl, ultrafioletowo.pl, archiwum „Życia Rawicza”, Rawicz PhotoStory, Awers i Rewers ul. Kramarskiej

O starych rawickich reklamach i szyldach, można przeczytać TUTAJ

FORMA - Murale (1)