Poradnik uczy między innymi, jak budować odporność wobec zagrożenia na poziomie rodziny, jak chronić się przed dezinformacją, jak nie ulegać panice. Podaje także wskazówki, jak zachować się podczas alarmu, co oznaczają poszczególne sygnały jak przeprowadzać ewakuację, czy jak udzielić pierwszej pomocy. Zalecenia obejmują takie sytuacje, jak kryzys i wojna, atak bronią chemiczną, jądrową czy okupacja. Dotyczą sposobów przygotowania się na zagrożenia, postępowania w czasie ewakuacji czy też konieczności schronienia.

Niestety, upowszechnianie wiedzy na temat obrony cywilnej rząd rozpoczyna dopiero teraz, w obliczu wojny toczącej się za wschodnią granicą. Już w roku 2019 Najwyższa Izba Kontroli alarmowała, że w Polsce nie funkcjonuje skuteczny system ochrony ludności. Według NIK, nie posiadamy odpowiednich zasobów, nie prowadzimy powszechnych szkoleń, nie uchwalono nawet spójnego aktu prawnego dotyczącego postępowania w razie zagrożeń.

Schronów brak, chrońcie się w piwnicach

Co znamienne, w broszurze wydanej przez RCB nie ma mowy o wielu podstawowych, wydawałoby się, elementach obrony ludności. Brak na przykład jakiejkolwiek informacji o rozlokowaniu schronów. Nie jest to, niestety, przeoczenie - w Polsce prawie nie istnieją budowle mające za zadanie chronić ludność cywilną. Autorzy rządowego poradnika, jako miejsce ukrycia w razie alarmu, zalecają piwnice.

Gdzie się schronić w naszym rejonie?

Okazuje się, że w Polsce system schronów dla ludności cywilnej w praktyce nie istnieje, podobnie jak cały system ochrony ludności. Jak sytuacja wygląda w Rawiczu i okolicy? Czy w powiecie rawickim istnieją budowle, w których mogliby się schronić mieszkańcy w razie zagrożenia? Zapytaliśmy o to Marcina Stoińskiego, szefa Powiatowego Biura Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego w Rawiczu.

W powiecie nie figurują miejsca wskazane jako schrony czy ukrycia. Jesteśmy na etapie ewidencjonowania miejsc, które mogą spełniać warunki przynajmniej ukryć - przyznaje szef biura bezpieczeństwa.

Taka ewidencja jest dokumentem tajnym. Lista miejsc, w których w razie zagrożenia można się ukryć jest ujawniana dopiero, kiedy to zagrożenie staje się faktem.

Zobacz, jak przebiegały ćwiczenia antyterrorystyczne w szkole w Sierakowie zorganizowane w 2019 roku

Dalsza część artykułu po filmie↓

Jak wyjaśnia szef powiatowego biura bezpieczeństwa, schrony to temat, który w Polsce od lat zaniedbywano.

Od lat 90-tych temat budowli ochronnych i schronów zanikał. Już istniejące zostały przekształcone w różnego rodzaju miejsca sportowe, lokale, bary itp. Brak funduszy na utrzymywanie, remonty i doposażenie również był przyczyną degradacji tych obiektów. W tej chwili w Polsce, miejsc w budowlach ochronnych jest dla około 3% społeczeństwa. Dla porównania, na przykład w Szwecji - dla około 90 % - wylicza Marcin Stoiński.

Przyznaje, że rolę schronienia częściowo mogą spełniać piwnice budynków.

W razie zagrożenia, każde pomieszczenie podziemne oferuje większą ochronę niż obiekty naziemne - mówi.

Zaraz jednak dodaje, że takie miejsca powinny być zaadaptowane do funkcji ochronnej, między innymi doposażone w specjalistyczne instalacje, filtry powietrza, niezbędne zapasy wody i żywności.

Takie działania zaleca się dopiero w przypadku podwyższenia stanu gotowości obronnej państwa - zaznacza.

Po co są lokalne biura bezpieczeństwa?

Podstawową rolą Powiatowego Biura Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego jest koordynacja działań jego odpowiedników w poszczególnych gminach. Wspólnie z gminami PBBiZK opracowuje plan funkcjonowania powiatu w warunkach zagrożenia i w czasie wojny.

Samorządy wszystkich szczebli są zobligowane do utrzymania stałej gotowości obronnej, a także wykorzystania podmiotów leczniczych, systemów łączności, dróg i transportu na potrzeby obronne - mówi Marcin Stoiński.

Jak przyznaje urzędnik, powiatowe i gminne biura bezpieczeństwa nie dysponują rezerwami materiałowymi (żywność, środki medyczne, paliwa itp).

Jeśli istnieje taka potrzeba, zapasy są pozyskiwane z rezerw strategicznych państwa, przeznaczonych do zadań gospodarczo-obronnych - tłumaczy.

Pieniądze na obronę cywilną w Rawiczu

Roczny budżet rawickiego biura to 10 tys. zł, z przeznaczeniem na zakupy sprzętu i wyposażenia, usług remontowych oraz na szkolenia. W ostatnich miesiącach z tych pieniędzy kupiono między innymi kaski i specjalistyczne latarki dla czterech formacji OC, jakie istnieją w powiecie. Przeprowadzono także serwisy urządzeń systemu łączności kryzysowej i ostrzegania. Cyklicznie przeprowadzane są także ćwiczenia służb obrony cywilnej, m.in. z powszechnego alarmowania i ostrzegania, czy sprawdziany stałego dyżuru. Na jesień w powiecie rawickim zaplanowano ćwiczenia obronne z udziałem wszystkich służb działających na naszym terenie.

Kwota 10 tys. zł na obronę cywilną w powiecie liczącym ponad 60 tys. ludności, wydaje się niewielka. Jednak budżety krysysowe posiadają także poszczególne gminy, a w razie czego, starostwo powiatowe może sięgnąć po dodatkowe pieniądze.

Starostwo Powiatowe w Rawiczu posiada rezerwę celową w razie wystąpienia sytuacji kryzysowych - wylicza szef PBBiZK. W budżecie jest to co roku kwota około 100 tys. zł. W przypadku wyczerpania środków na zarządzanie kryzysowe, tę kwotę można zwiększyć.

Aktualny system obrony cywilnej został stworzony w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku i potem co jakiś czas był modyfikowany. Obecnie trwają dopiero prace nad projektem nowej ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Póki co, obowiązujące przepisy są niespójne i niekompletne. Uchwalona niedawno nowa ustawa o obronie ojczyzny, w ogóle nie reguluje kwestii obrony cywilnej.

Obrona Cywilna (1)

Ulotki zamiast schronów i szkoleń obronnych