Historia Szkoły Podstawowej nr 2 w Rawiczu do II wojny światowej

Historia Szkoły Podstawowej nr 2 w Rawiczu sięga 1842 roku.

Swoją działalność rozpoczęła jako Powszechna Szkoła Żeńska w Rawiczu. W latach 1932 - 1938, na skutek zarządzeń, nazwa szkoły ulegała następującym zmianom:

1. ,,Siedmioklasowa Szkoła Żeńska im. Królowej Jadwigi" (1932 r.)

2. Szkoła Koedukacyjna (1935 r.)

3. Szkoła Żeńska (1937 r.)

4. Publiczna Szkoła Powszechna III stopnia Nr 2 im. Królowej Jadwigi.

W tym okresie kolejnymi kierownikami byli: Jan Jaworski, Wołoszczukowa, Michał Sławomirski, Leon Klichowski.

Czas okupacji hitlerowskiej

W 1939 r. język polski, został w szkole zastąpiony niemieckim. Od 1940 r. szkoła nie mogła spełniać swej funkcji dydaktyczno - wychowawczej, gdyż została zamknięta przez władze okupacyjne. Uczniowie starszych klas mogli uczyć się w niemieckiej szkole dla polskich dzieci w Sierakowie i w Masłowie.

Wznowienie nauki po wyzwoleniu

Po II wojnie światowej szkoła wznowiła działalność 22 lutego 1945 r. Organizacją placówki zajęła się Maria Cepurska. Uczniowie z rejonu szkoły nr 1 i 2 uczyli się w budynku szkoły nr 1, ponieważ w szkole nr 2 zorganizowano szpital dla wojska radzieckiego.

Na początku kwietnia 1945 r. kierownictwo szkoły nr 2 objął Sylwester Tomiak, a od sierpnia 1945 r. do 1956 r. - Sylwester Miedziarek. Grono nauczycielskie liczyło wówczas ośmioro nauczycieli: Anna Andrzejewska, Bolesława Frankowa, Wanda Matysiakowa, Maria Michalska, Maria Piszczkówna, Janina Rojówna, Helena Szuchartówna i Helena Wieliczkowa. Naukę pobierało 329 dzieci zorganizowanych w dziesięciu oddziałach, w tym cztery z nauką normalną, a sześć przyspieszoną.

Szkoła po okresie stalinowskim

W latach 1956 - 1976 r. kierownictwo szkoły obejmowali: Antoni Balbus, Maria Michalska, Edward Franciszkiewicz, Aleksander Turski i Wojciech Krystek.

Zmieniła się organizacja szkoły. Liczba oddziałów wzrosła do siedemnastu. W roku szkolnym 1975/76 w szkole zatrudnionych było dwudziestu pracowników pedagogicznych: Halina Banaszkiewicz, Krystyna Bonikowska, Krystyna Flakowa, Elżbieta Giecewicz, Krystyna Giers, Stanisława Janiak, Maria Joachimiak, Wojciech Krystek, Janina Kwiatkowska, Urszula List, Danuta Maruwka, Halina Mikołajczyk, Janina Nawrocka, Bogusław Nowicki, Eleonora Pardon, Jadwiga Rzepecka, Stefania Serwańska, Sławomira Sicińska, Zofia Skrzypek, Kazimiera Wilkus i jeden pracownik administracyjny - Barbara Garbalińska oraz czworo pracowników obsługi: Władysława Chmielewska, Teodor Giezek, Maria Jankowiak, Mieczysława Zaremba. W siedemnastu oddziałach uczyło się 454 uczniów, mających do dyspozycji gabinet: fizyko-chemiczny oraz zajęć praktyczno -technicznych, a także klaso-pracownie: matematyczną, języka polskiego, klas I, II, III, IV, wychowania muzycznego i geografii.

Szkoła dysponowała gabinetem lekarskim i stomatologicznym oraz bogato wyposażoną biblioteką. Wzbogaciła się o działkę warzywną, ogródek geograficzny, boisko asfaltowe i boisko ziemne, wymieniono również instalacje: elektryczną, dobudowano hall, zmodernizowano i powiększono urządzenia sanitarno-higieniczne, przebudowano pomieszczenia wewnątrz szkoły.

Uczniowie uczestniczyli w zajęciach pozalekcyjnych i kółkach zainteresowań: polonistycznym, historycznym, biologicznym, matematycznym, plastycznym, sportowym, występowali w zespole muzycznym i chórze. Prężnie działały także organizacje szkolne: ZHP, SKO, PCK, TPPR , LOP i samorząd uczniowski.

Znaczącym wydarzeniem było wprowadzenie hymnu szkoły, którego autorką jest Zofia Skrzypek. W latach 1945 - 1975 szkołę ukończyło 1601 uczniów. Wyniki nauczania były imponujące, 98% promowanych uczniów.

Sukcesy w szkole były wynikiem wysoko wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej, która ciągle się dokształcała. Za swoją pracę nauczyciele byli nagradzani i odznaczani nagrodami ministra - sześć osób, Złotym Krzyżem Zasługi - trzy osoby, Brązowym Krzyżem Zasługi - jedna osoba, Złotą Odznaką ZNP - jedna osoba, Medalem XXX-lecia - jedna osoba, Odznaką Tysiąclecia - jedna osoba, Medalem Postępu Pedagogicznego - jedna osoba, Odznaką za Zasługi dla ZHP - jedna osoba.

Wybór patrona i nadanie szkole imienia

Propozycję wyboru patrona szkoły na początku lat 70-tych wysunęli sami uczniowie. W wyniku ogłoszonego plebiscytu większość wypowiedziała się za przyjęciem imienia bohaterskich harcerzy, którzy stanęli do walki o wolną Polskę w okresie okupacji hitlerowskiej. Postanowiono przyjąć imię Szare Szeregi*. Po uzgodnieniu i otrzymaniu akceptacji władz zwierzchnich, rada pedagogiczna zatwierdziła wniosek młodzieży.

Już w 1974 r. uczniowie wystąpili do Miejskiej Rady Narodowej w Rawiczu z propozycją przemianowania ulicy Jana Kilińskiego, przy której mieściła się szkoła na ulicę Szarych Szeregów. Uchwałą Nr V/19/74 Miejskiej Rady Narodowej w Rawiczu z 19 grudnia 1974 r. nazwa została zmieniona.

Rozpoczęło się poszukiwanie materiałów o działalności Szarych Szeregów, zaawansowane i prężne przedsięwzięcia sięgają polowy lat 70-tych. Zadania podzielono między uczniów i nauczycieli. Dane historyczne i źródłowe były szczątkowe, szukano informacji o szkołach (jest ich ponad 20), hufcach, drużynach noszących imię Szarych Szeregów. Dyrekcja szkoły zwróciła się do Komendy Chorągwi Wlkp. w Poznaniu z prośbą o uzyskanie adresów byłych członków Szarych Szeregów, wypożyczenie lub wgląd do posiadanych przez nich materiałów historycznych, pamiątek itp.

W odpowiedzi otrzymano adresy, między innymi: Zdzisławy Bytnarowej (matki Rudego), Aleksandra Kamińskiego (autora książki „Kamienie na Szaniec"), Marii Dawidowskiej-Strzemboszowej (siostry Alka), Wiktora Łopaty i kilkanaście pozycji bibliograficznych. Po ich uzyskaniu zgromadzono z bibliotek i zbiorów prywatnych wszystkie dostępne pozycje.

W poszukiwaniu materiałów nie pominięto Głównej Kwatery Związku Harcerstwa Polskiego, otrzymano z niej adres naczelnika Stanisława Broniewskiego i czternaście pozycji bibliograficznych. Po nawiązaniu kontaktu z Komendą Hufca Poznań - Powiat, uzyskano 39 adresów byłych członków Szarych Szeregów (z Poznania i Wlkp. i tekst pieśni Szarych Szeregów) oraz materiały bibliograficzne. Wszystko przekazano radzie pedagogicznej i młodzieży.

16 października 1975 r. specjalną radę pedagogiczną poświęcono terminarzowi zadań związanych z przyjęciem imienia i jej szczegółowemu omówieniu. W szkole, wśród młodzieży ogłoszono konkurs na plakietkę, okolicznościowy znaczek pamiątkowy i urządzenie kącika patrona. Do konkursów włączono również rodziców. Już wcześniej, bo w marcu 1975 r. ogłoszono konkurs na tablicę pamiątkową, na który wpłynęły dwie prace.

Na początku października ukazała się „Kronika Wielkopolska"', a w niej opracowanie Henryka Matuszczaka dotyczące działalności wychowawczej Szarych Szeregów na terenie Wielkopolski. Te informacje naprowadziły na ślad ludzi, działających w tamtych latach, a mieszkających w pobliżu Rawicza. Znaleziono, między innymi, nazwisko hm Tadeusza Solli, mieszkającego w Lesznie. Zwrócono się do niego z prośbą o rozszerzenie wiadomości o Szarych Szeregach na terenie Wlkp. W bardzo krótkim czasie odpowiedział, przedstawiając posiadane materiały i opracowania. Również w październiku 1975 r. zwrócono się do Kazimierza Fabisia - pierwszego komendanta Hufca Harcerzy w Rawiczu po wyzwoleniu - z prośbą o informacje z działalności harcerskiej w czasie· okupacji na terenie Ziemi Rawickiej. Od dh hm Jana Bonikowskiego otrzymano „Harcerską Kuźnię" - miesięcznik Komendy Wlkp . Chorągwi Harcerstwa w Poznaniu z listopada 1957 r., w którym zamieszczono nazwiska ludzi, którzy w walce o wolność złożyli największą ofiarę, ofiarę swojego życia. Wśród nich nie brak było harcerzy Wlkp. a między innymi phm Ryszarda Nieboraka z Domaradzic rozstrzelanego w Żabikowie 29 czerwca 1944 r.

29 października 1975 r. rada uczniowska zwróciła się z prośbą do byłego członka Szarych Szeregów - Mariana Marciniaka, brata twórcy i członka Szarych Szeregów - z prośbą o spotkanie z młodzieżą. Odbyło się ono w domu kultury 24 listopada 1975 r. Marian Marciniak wygłosił ciekawą gawędę o działalności brata i własnych doświadczeniach z tego okresu. Podkreślił szczególne zdolności organizacyjne Floriana, jego hart ducha, nieugiętą siłę i bezgraniczną ofiarność dla Ojczyzny. Przytoczył wiele ciekawych szczegółów, które dotąd nie znalazły się w żadnych publikacjach. Zwieńczeniem tej uroczystości był program artystyczny w wykonaniu uczniów klasy Vl b, przedstawiający działania Szarych Szeregów przewidziane na „Dziś - Jutro - Pojutrze”, dla poszczególnych grup wiekowych. Całość zakończyło wystąpienie chóru szkolnego prezentującego pieśni walczącej Polski.

W celu szerszego zapoznania się z posiadanymi materiałami, w jednej z izb lekcyjnych urządzono wystawkę, którą młodzież zwiedzała na godzinach do dyspozycji wychowawcy i lekcjach, poszerzających wiedzę o patronie. Eksponowane materiały były często zmieniane, równocześnie rozpoczęto przygotowywanie kącika patrona. Z myślą uczczenia pamięci bohaterskich harcerzy, drużyny zuchowe i harcerskie przystąpiły do zdobywania sprawności: Zuch Szarych Szeregów i Harcerz Szarych Szeregów.

Liczne publikacje biblioteki szkolnej, spotkania z byłymi członkami Szarych Szeregów, lekcje poświęcone wycinkowej działalności Szarych Szeregów, wystawki zgromadzonych materiałów, realizacja dotychczasowych haseł miesięcznych i różne formy artystyczne wzbogaciły wiedzę uczniów o Szarych Szeregach. Podsumowaniem tych wiadomości był konkurs: ,,Co wiem o Szarych Szeregach?".

17 marca 1976 r . odbyło się w ratuszu seminarium poświęcone działalności Szarych Szeregów, z udziałem: naczelnika Szarych Szeregów - Stanisława Broniewskiego, Henryka Matuszczaka, Dzikowskiego, Tadeusza Solli, Leonarda Bury - uczestnika akcji pod Arsenałem, przedstawicieli władz miejskich, społeczeństwa rawickiego i młodzieży.

Zwieńczeniem pracy szkolnej społeczności było nadanie szkole imienia Szarych Szeregów - 8 maja 1976 roku.

Dalsze losy Szkoły Podstawowej nr 2 w Rawiczu - dwie reformy oświaty i likwidacja placówki

W 1999 r. w związku z reformą oświaty szkoła podstawowa uległa likwidacji. W jej budynku rozpoczęło działalność Gimnazjum nr 1. Jego dyrektorem została Elżbieta Dudek. W czerwcu 2002 r. placówce nadano imię Henryka Sienkiewicza. W 2003 r. gimnazjum uzyskało certyfikat „Szkoły z klasą”.

W roku szkolnym 2011/2012 do szkoły uczęszczało 319 uczniów, którzy uczyli się w 13 oddziałach. Zatrudnionych było 36 nauczycieli. Placówka dysponowała salą komputerową, multimedialną pracownią języków obcych, internetowym centrum informacji multimedialnej, pracownią chemiczno-fizyczną, świetlicą, biblioteką z czytelnią oraz gabinetem higienistki.

Rok później całkowita liczba gimnazjalistów uczących się w placówce wynosiła 330 osób, 168 to były gimnazjalistki, a 162 stanowili chłopcy. W gimnazjum pracowało łącznie 33 nauczycieli, 31 na cały etat oraz 2 na pół etatu.

Od 2009 r. działały w gimnazjum sale przedmiotowe w ramach Platformy Edukacyjnej „Fronter”. Od września 2010 r. szkoła prowadziła dziennik elektroniczny, z którego korzystali nauczyciele, uczniowie i rodzice.

W szkole działało koło teatralne „Nasze pięć minut”, plastyczne, ekologiczne, turystyczne, fizyczne, fotograficzne, PCK i biblijne. Uczniowie uczestniczyli w zajęciach chóru szkolnego „Quo vadis” i zespołu wokalno-muzycznego „Arkasan”.

Przez lata organizowane były młodzieżowe wybory parlamentarne, samorządowe czy prezydenckie, będące elementem ogólnopolskiej akcji „Młodzi Głosują”. Od 2007 r. działał Klub Przedsiębiorczości „Argonauci”, który w 2008 r. otrzymał tytuł Najlepszego Szkolnego Klubu Przedsiębiorczości. Jego członkowie włączyli się w realizację projektu „Młodzi Przedsiębiorczy”, a w 2009 r. otrzymali wyróżnienie za udział w finale Ogólnopolskiego Konkursu na Najlepsze Przedsięwzięcie Uczniowskie IDEA, organizowanego przez Fundację Młodzieżowej Przedsiębiorczości i Polsko-Amerykańską Fundację Wolności.

W związku z kolejną reformą oświaty, od 2017 r. gimnazja były wygaszane. Rok szkolny 2018/2019 był ostatnim rokiem ich funkcjonowania. Gimnazjum nr 1 w Rawiczu zostało włączone do szkoły podstawowej nr 4.

W grudniu 2020 r. rozpoczęto przebudowę byłego gimnazjum na multibiotekę, co było częścią dużego projektu rewitalizacji centrum Rawicza. Prace za ponad 6 milionów złotych wykonała firma MAT-BUD BZDĘGA, a ukończono je w 2023 r. Uroczyste otwarcie multibibioteki nastąpiło 1 maja.

Niejako „w spadku” po byłym gimnazjum, multibiblioteka „odziedziczyła” dwie płaskorzeźby dłuta Romana Dworaka związane z patronem placówki, Henrykiem Sienkiewiczem.

Źródła: „Program uroczystości nadania imienia „Szarych Szeregów” Szkole Podstawowej Nr 2 w Rawiczu dnia 8 maja 1976 r.”. Wydawca: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna wRawiczu. Data wydania: 1976 r. Dostęp online TUTAJ : Leszczyńska Biblioteka Cyfrowa

Szare Szeregi - kryptonim konspiracyjny Organizacji Harcerzy ZHP, potocznie także całego Związku Harcerstwa Polskiego, w okresie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej 1939 - 1945. Szare Szeregi zostały powołane 27 września 1939 r. w Warszawie, przez grono członków Naczelnej Rady Harcerskiej w mieszkaniu Stanisława Borowieckiego, Szefa Głównej Kwatery Męskiej. Współpracowały z Delegaturą Rządu na Kraj oraz Komendą Główną Armii Krajowej.

Nazwa Szare Szeregi została przyjęta w całym kraju dopiero w 1940 r. Początkowo kryptonim ten funkcjonował w Poznaniu. Jego geneza związana jest z przeprowadzoną przez poznańskich harcerzy akcją informacyjną, podczas której roznoszono w godzinach wieczornych i nocnych ulotki do skrzynek listowych mieszkań zasiedlonych przez rodziny niemieckie z Litwy, Łotwy, Estonii.

W ramach Szarych Szeregów działały Bojowe Szkoły, które pełniły służbę w małym sabotażu, będącym akcją propagandową skierowaną do ludności polskiej. Obejmowała pisanie na murach, rozlepianie afiszy i nalepek, rozdawanie ulotek, kolportaż fikcyjnych dodatków nadzwyczajnych do gazet, podłączenie się do niemieckich megafonów, zrywanie niemieckich flag, usuwanie z wystaw i gablot niemieckich fotografii, czy gazowanie kin. Drużyny BS uczestniczyły także w akcji „WISS” („Wywiad - Informacja Szarych Szeregów”), polegającej na obserwacji niemieckich wojsk i ich ruchów. Drużyny BS przechodziły przeszkolenie wojskowe, otrzymywały przydziały do jednostek AK (np. jako poczty dowódców, oddziały łączności i oddziały rozpoznawcze).

Oddziały GS wykonały wiele akcji bojowych, w tym wysadzanie mostów kolejowych, pociągów, odbijanie więźniów (akcja pod Arsenałem, akcja w Celestynowie), zamachy na funkcjonariuszy aparatu terroru (Kutschera, Koppe, Bürckl, oraz odpowiedzialnych za katowanie Jana Bytnara „Rudego”: Schultza i Langego).

W powstaniu warszawskim walczyli w Śródmieściu jako kompania, a w innych dzielnicach jako plutony piechoty.

Szkoła Podstawowa Nr 2 W Rawiczu (1)