Umowa o dzieło co powinieneś wiedzieć?

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Dzieło może mieć charakter materialny (np. uszycie sukienki, wykopanie dołu, czy czyszczenie odzieży), jak również charakter niematerialny (np. zrobienie fotografii, namalowanie obrazu, stworzenie utworu). Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, ma dopiero powstać w określonej w umowie przyszłości. \r\n
Celem umowy o dzieło nie jest określona czynność lecz samo osiągnięcie rezultatu. Ponadto pracownik nie jest zobowiązany do osiągnięcia rezultatu, a jednocześnie w ramach świadczenia pracy pozostaje w stosunku zależności od pracodawcy. Przyjmującym wykonanie określonego dzieła może być dowolna osoba (fizyczna, przedsiębiorca). Jednakże dla ochrony osób fizycznych, które zawierają umowę o dzieło z przedsiębiorcą (osobą prowadzącą indywidualną działalność gospodarczą, czy spółką prawa handlowego), w celu niezwiązanym z działalnością gospodarczą lub zawodową takiej osoby fizycznej, stosuje się przepisy o sprzedaży konsumenckiej. Co do zasady osoby korzystające z usług profesjonalistów, tj. przedsiębiorców zawodowo trudniących się określoną działalnością, np. czyszczeniem odzieży, znajdują się w mniej korzystnym położeniu, co uzasadnia konieczność wprowadzenia odpowiednich regulacji chroniących ich interes prawny. Odesłanie do ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz zmianie Kodeksu cywilnego ma przede wszystkim znaczenie przy odpowiedzialności przyjmującego zamówienie za wady dzieła (niezgodność dzieła z umową). Uprawnienia wynikające z ustawy o sprzedaży konsumenckiej nie mogą zostać ograniczone bądź wyłączone na podstawie umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy (w przypadku zawarcia umowy o dzieło przyjmującego zamówienie) o niezgodności towaru (dzieła) z umową.

Za wykonanie dzieła przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie, które strony określiły w umowie. Jeżeli jednak w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które w kosztorysowym zestawieniu prac objętych umową nie były przewidziane, a owo zestawienie zostało sporządzone przez zamawiającego, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jednakże przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał określone prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.

W trakcie wykonywania dzieła może zajść konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia ustalonego na podstawie zestawienia planowych prac i przewidywanych kosztów, wówczas zamawiający ma prawo od umowy odstąpić, powinien to jednak uczynić niezwłocznie oraz zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.

Często spotykaną sytuacją jest opóźnienie z rozpoczęciem lub wykończeniem prac. Kodeks cywilny w celu ochrony zamawiających wprowadza regulację, zgodnie z którą, jeżeli opóźnienie przyjmującego zamówienie jest tak dalekie, iż nie jest prawdopodobne, ażeby zdołał on ukończyć dzieło w umówionym czasie, zamawiający może nawet bez wyznaczania dodatkowego terminu od umowy odstąpić przed terminem wykonania dzieła. Samo opóźnienie, bądź zwłoka nie jest wystarczającą przesłanką do przyznania zamawiającemu prawa do odstąpienia od umowy. Jeżeli zamawiający skutecznie odstąpi od umowy, przyjmujący zamówienie zobowiązany jest do zwrotu otrzymanego wcześniej wynagrodzenia lub jego części. Ponadto, zamawiający na podstawie art. 494 Kodeksu cywilnego może żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.

Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może w wezwać go do zmiany sposobu wykonania dzieła i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający ma prawo od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie, jednakże już na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Jeśli zamawiający powierzy dalsze wykonanie dzieła innej osobie, może żądać od przyjmującego zamówienie zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła. Wszelkie koszty poprawienia lub dokończenia dzieła poniesie przyjmujący zamówienie, tak aby zamawiający nie był zmuszony zapłacić więcej, niż zapłaciłby w przypadku właściwego wykonania umowy.

Jeżeli wykonane już dzieło ma wady, które dadzą się usunąć, zamawiający może żądać od przyjmującego zamówienie ich usunięcia, wyznaczając w tym celu odpowiedni termin, z zastrzeżeniem, iż po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu naprawy nie przyjmie. Przyjmujący zamówienie może odmówić naprawy, gdyby wymagała ona od niego nadmiernych kosztów. Gdy jednak wady są nieusuwalne albo, gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w odpowiednim czasie, zamawiającemu przysługuje uprawienie do odstąpienia od umowy, ale wyłącznie w sytuacji, gdy wady są istotne. O istotnej wadzie można mówić, gdy dzieło jest niezdatne do umówionego użytku (np. wykonane urządzenie jest niesprawne). Z kolei, gdy wady są nieistotne lub przyjmujący zamówienie nie usunął ich w wyznaczonym terminie, zamawiającemu nie przysługuje prawo odstąpienia od umowy, może natomiast żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku.

Przykładem wadliwego wykonania dzieła jest zniszczenie odzieży oddanej do zakładu czyszczenia. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego zakład, który przyjmuje zamówienie, powinien wykazać się znawstwem materiału i jego właściwości tak, aby nie dopuścić do zniekształcenia rzeczy, jej fizycznego uszkodzenia czy zniszczenia. Ważnym uprawnieniem zamawiającego, jeżeli dzieło nie zostało jeszcze ukończone, jest możliwość odstąpienia od umowy, pod warunkiem jednak, że zapłaci umówione wynagrodzenie. W taki wypadku zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła. Wszelkie roszczenia z tytułu umowy o dzieło przedawniają się z upływem dwóch lat od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

(red)

Porad udzielają prawnicy Wielkopolskiej Grupy Prawniczej: Paweł Sendrowski i Artur Chołody - (0-61) 8501 233 lub 0 501 263 151