Chodził od wsi do wsi, rzeźbiąc na zamówienie
Franciszek Nowak (ur. 1810 r. w Raszewach) był rzeźbiarzem ludowym tworzącym w Wielkopolsce, głównie w okolicach Gostynia, Krotoszyna i Rawicza. Był z zawodu cieślą. W połowie XIX w. wraz z rodziną przeniósł się do Romanowa (gm. Krotoszyn), gdzie wydzierżawił miejscową gospodę. Wkrótce na gospodarstwie pozostawił żonę, a sam wyruszył w drogę. Chodził od wsi do wsi z opadającymi na ramiona długimi włosami i rzeźbił na zamówienie krzyże i figury do przydrożnych kapliczek, a także świątki. Najczęściej ubierał się w wołoszkę.Zmarł w 1894 r., pozostawiając po sobie około tysiąca rzeźb, głównie sakralnych, umieszczanych przy drogach lub przy domostwach fundatorów. Został pochowany w Smolicach.
Twórczość Franciszka Nowaka z Raszew
Franciszek Nowak jest autorem wielu rzeźb i płaskorzeźb, między innymi słupów dębowych (Kuklinów) oraz krzyży (Nepomucenów, Dubin). Działał od połowy XIX wieku, prawdopodobnie do 1878 r. (datowanie ostatniego dzieła). Do 1939 r. zachowało się około 30 jego prac, w czasie II wojny światowej znaczna część uległa zniszczeniu, co było efektem planowych akcji okupantów niemieckich.Posługiwał się metodą tzw. reliefu. W jednym pniu drewna tworzył wklęsłe płaskorzeźby, wypełniając w ten sposób często całą powierzchnię obiektu. Jego krzyże i słupy mają tzw. podział kondygnacyjny. W poszczególnych częściach, jakby „piętrach”, których jest zazwyczaj od dwóch do czterech, rzeźbił postaci świętych. Od frontu, w dolnej kondygnacji zawsze znajdowała się postać Matki Boskiej Bolesnej, w górnej - Chrystusa Ukrzyżowanego, na szczycie słupów umieszczał zazwyczaj Chrystusa Frasobliwego. Kompozycje różniły się pomiędzy sobą głównie doborem świętych.
Obecnie w naturalnym środowisku przetrwało zaledwie kilka dzieł Franciszka Nowaka, np. słup w Dubinie, rzeźba słupowa z figurą św. Macieja w Miejskiej Górce, czy przydrożny krzyż w Brzeziu, w powiecie gostyńskim. Kolejnych kilkanaście znajduje się w zbiorach muzeów Archidiecezjalnego i Etnograficznego w Poznaniu oraz w muzeach w Krotoszynie, Lesznie i Gostyniu.
Krzyże dłuta Franciszka Nowaka na ziemi rawickiej
Rzeźba słupowa z figurą św. Macieja (ok. 1855 r.) stoi niedaleko klasztoru franciszkanów w Karolinkach, przy drodze i ścieżce rowerowej z Rawicza do Miejskiej Górki. Wiele lat temu rzeźba widoczna na wielu przedwojennych fotografiach zniknęła z krajobrazu, na swoje miejsce powróciła w 2020 r.Posąg ma formę drewnianego, czworobocznego słupa, zwieńczonego rzeźbą postaci św. Macieja w płaszczu pielgrzyma, trzymającego w ręce topór. Podzielona na kilka poziomów figura zdobiona jest płaskorzeźbami z motywami biblijnymi. Przedstawiono między innymi postać Chrystusa Frasobliwego, symbole Męki Pańskiej, Matkę Boską, św. Marcina.
Krzyż w Dubinie (przy drodze do Zaborowa) wykonany został ok. 1855 r. Oprócz rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego w półkoliście zamkniętych wnękach podziwiać można płaskorzeźby Matki Boskiej i pięciu świętych: Michała, Wawrzyńca, Barbary, Walentego i Rozalii.
W Jeziorach, na zachód od Szkaradowa, obejrzeć można przydrożny krzyż wykonany ok. 1850 r. Przedstawia on rzeźbę Chrystusa Ukrzyżowanego oraz umieszczone półkoliście w zamkniętych wnękach płaskorzeźby Matki Boskiej Bolesnej, śś. Rocha, Barbary, Wawrzyńca, Rozalii i Antoniego. W formie jest on bardzo podobny do krzyża przydrożnego w Dubinie, podobieństw też można się doszukać do rzeźby przydrożnej (słup) w Miejskiej Górce. Krzyż (podobnie jak w Dubinie) został poddany renowacji w 2014 r.
Źródła: Archiwum „Życia Rawicza”, Wikipedia, MZR, przewodnik-katolicki.pl
Raszewy - wieś położona w województwie wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, w gminie Kobylin.
Wołoszka - ubiór wojskowy zwany też krakuską; długi do kolan, wcięty, mający na obu piersiach wzorem ludów zakaukaskich kieszonki na ładunki w postaci tulejek w liczbie 5 - 7 i więcej.
Brzezie - wieś w pow. gostyńskim
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.