Tureckie ślady na ziemi rawickiej

Zwycięska pierwsza bitwa pod Chocimiem

Swoje związki z Turcją ma też ziemia rawicka. W pierwszej bitwie pod Chocimiem w 1621 r. zwyciężyła Rzeczpospolita, mimo że była liczebnie słabsza od wojsk osmańskich. Oblężenie twierdzy Chocim trwało ponad miesiąc i zakończyło się taktycznym zwycięstwem sił polsko-litewsko-kozackich, co doprowadziło do podpisania traktatu pokojowego. Armią Rzeczypospolitej (wojska polskie, litewskie i kozackie) dowodził Jan Karol Chodkiewicz (zmarł podczas oblężenia), armią turecką sułtan Osman II. Bitwa ta była ważnym momentem w obronie Rzeczypospolitej przed ekspansją osmańską i ukazała zdolność obronną wojsk Rzeczypospolitej, mimo przewagi liczebnej wroga.

W bitwie pod Chocimiem (1621 r.), gdzie hetman Jan Karol Chodkiewicz pokonał Turków, brał udział Adam Choiński, dziedzic Chojna. Pozostałością dawnej rezydencji Choińskich w Golejewku jest wieża strażnicza z I poł. XVIII wieku, zbudowana na planie kwadratu z bramą przejazdową. Na szczycie wieży Adam Choiński umieścił zdobyty na Turkach złoty półksiężyc, w ściany wmurowano kamienne kule. W tej bitwie pod Chocimiem walczył także założyciel Rawicza, Adam Olbracht Przyjma-Przyjemski.

Do najcenniejszych zabytków kościoła w Golejewku należy antepedium (zasłona okrywająca z przodu dolną część ołtarza) sporządzone z czapraka tureckiego. Fundamenty pod nową świątynię położono w w 1900 r., a jego częściowym fundatorem był hr. Jan Czarnecki, dziedzic Golejewka. Budowę neogotyckiego jednonawowego kościoła z wieżą w fasadzie wg. projektu Stanisława Charaszkiewicza z Ponieca ukończono w 1903 roku.

Druga bitwa Chocimiem

Drugą bitwę pod stoczono 11 listopada 1673 r. pomiędzy Rzecząpospolitą Obojga Narodów, a Imperium Osmańskim. Wojska koronne i litewskie pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Sobieskiego odniosły zwycięstwo nad wojskami tureckimi pod wodzą Husejna Paszy (ok. 35 tys. umocnionych w dawnym - z czasów pierwszej bitwy chocimskiej w 1621 r. - obozie polskim). Dzięki błyskawicznemu szturmowi wojska polskie zdobyły obóz ze 120 działami i rozbiły pierwszą armię osmańską. Chocimskie zwycięstwo pozwoliło Sobieskiemu rok później wygrać elekcję i zasiąść na tronie Polski.

Pod rozkazami Jana III Sobieskiego (król Polski w latach 1674 - 96) walczył Jan z Bnina Opaliński, dziedzic Rawicza od 1653 - 1684 r. Szczególnie odznaczył się w 1672 r., gdy sułtan Mahomet IV oblegał Kamieniec. Wraz z Janem Sobieskim, wówczas marszałkiem wielkim i hetmanem koronnym, doprowadził do detronizacji Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Później walczył w drugiej bitwie pod Chocimiem (1673 r.)

Za panowania Jana Sobieskiego Rawicz rozkwitał., aż stał się drugim po Poznaniu co do wielkości miastem Wielkopolski. W Muzeum Ziemi Rawickiej znajduje się portret Jana III Sobieskiego. Władysław Przyjemski, właściciel Rawicza w latach 1693 - 1699, również walczył pod sztandarem Jana III Sobieskiego w tej bitwie, a także pod Wiedniem. W jednej z tych bitew (dokazanie nie wiadomo której) został ciężko ranny i cudem po dwóch latach wrócił do zdrowia.

Więcej o Władysławie Przyjemskim i rodzinie Przyjemskich związanej z Rawiczem i Koźminem, można przeczytać TUTAJ

Legendarna odsiecz wiedeńska

Bitwa pod Wiedniem, znana również jako odsiecz wiedeńska, miała miejsce 12 września 1683 r. Wojska polsko-cesarskie pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego pokonały oblegającą Wiedeń armię Imperium Osmańskiego, dowodzoną przez wezyra Kara Mustafę. Zwycięstwo to miało ogromne znaczenie dla Europy, zatrzymując ekspansję Imperium Osmańskiego. Bitwa była wynikiem sojuszu polsko-habsburskiego, który został zawarty w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony Imperium Osmańskiego. Jan III Sobieski, obawiając się dalszych podbojów tureckich, wyruszył z odsieczą do Wiednia.

Do kluczowego momentu bitwy doszło, gdy polska husaria, licząca około 3000 jeźdźców, przeprowadziła decydujący atak na pozycje tureckie, zadając im ogromne straty i zmuszając do ucieczki. Zwycięstwo pod Wiedniem nie tylko ocaliło miasto przed upadkiem, ale również przyczyniło się do osłabienia potęgi Imperium Osmańskiego w Europie i zapoczątkowało okres odwrotu Turków z kontynentu

Wnuk Kara Mustafy uczniem Gimnazjum w Bojanowie

Ciekawą informację zamieścił Stanisław Jędraś w swojej książce „Miasto i Gmina Bojanowo”, powołując się na „Dzieje ziemi rawickiej” Waleriana Sobisiaka. Jest na tyle intrygująca, że warto ją przytoczyć w całości.

„Córka wezyra Kara Mustafy, mając lat 19, dostała się podczas odsieczy wiedeńskiej do niewoli. Wykupił ją z zamiarem zwrócenia ojcu magnat węgierki-Henryk Tekely. Nie przeczuwał on następstw tego kroku. Gdy piękną Turczynkę zobaczył jego pasierb Franciszek Rakoczy, z miejsca się w niej zakochał. Nakłonił ją do przyjęcia chrztu, a następnie szybko i potajemnie, bez wiedzy matki, wziął z nią ślub. Zamieszkała ona w jednym z zamków myśliwskich Rakoczego. W roku 1686 urodził się im syn. Dano mu na imię - Jan Fryderyk.

O całej sprawie dowiedziała się jednak matka Rakoczego, która zdecydowanie zaprotestowała i zażądała od syna, aby Turczynkę natychmiast oddalił. Pod presją matki Franciszek Rakoczy rozszedł się z żoną i synem oraz oddał ich pod opiekę znanego złotnika Henryka Bachstroma. Polecił, by udali się do Polski i odczekali, az ułożą się sprawy rodzinne. Matka zmusiła jednak syna do poślubienia księżniczki niemieckiej. Wówczas Rakoczy w trosce o warunki życiowe żony i nazwisko syna, polecił Bachstromowi, aby poślubił Turczynkę i tak się stało.

Bachstrom po kilku latach wędrówki osiadł w Rawiczu. Jan Fryderyk - już jako Bachstrom - pobierał nauki w mieście Rawicz, a potem w sławnym wówczas gimnazjum w Bojanowie.

Młody Jan Fryderyk Bachstrom wnuk wielkiego wezyra tureckiego opuścił gimnazjum bojanowskie w 1705 r. Później kontynuował jeszcze naukę w gimnazjum wrocławskim, a następnie na uniwersytetach w Lipsku i Jenie. W 1717 r. został profesorem gimnazjum toruńskiego, a w1720 r. pastorem w Węgrowie. Po kilku latach przeniósł się do Warszawy, a w1729 r. pojechał do Konstantynopola. Podróżował też po Niemczech, Holandii i Anglii. W 1737 r. przybył na Litwę, gdzie znalazł zajęcie w dobrach Radziwiłła. Z przyczyn bliżej nie znanych Hieronim Radziwiłł w 1742 r. wtrącił go do więzienia, w którym zginął w niewyjaśnionych okolicznościach”.

Opowieść jest dość wątpliwa, żadne źródła historyczne nie potwierdzają, by Jan Fryderyk Bachstrom (postać historyczna), był wnukiem Kara Mustafy.

Nie były to zbyt przyjazne stosunki polsko - tureckie... A tymczasem Turcja była jedynym krajem europejskim, który nie uznał rozbiorów Polski. Na audiencji korpusu dyplomatycznego u sułtana, ciągle padało rytualne pytanie: - Czy jest poseł Lechistanu? I odpowiedź mistrza ceremonii: - Niestety, nie przybył.

Źródła: Wikipedia, TPR, Stanisław Jędraś „Miasto i Gmina Bojanowo”, Walerian Sobisiak „Dzieje ziemi rawickiej”, Muzeum Ziemi Koźmińskiej