Związek Przyjemskich herbu Rawicz z Koźminem

Jak Koźmin trafił w ręce Przyjemskich?

Rodzina Przyjemskich (druga linia, wywodząca się od Rafała Przyjemskiego) dziedzicami Koźmina stała się od 1621 r. Klucz koźmiński od Ludwika Weyera kupił Stanisław Przyjemski, który rozbudował zamek oraz zlikwidował rozlewiska wodne w jego najbliższym otoczeniu. W 1623 r. gościł króla Zygmunta III oraz jego syna Władysława, a w roku 1627 r. przyjmował w Koźminie poselstwo szwedzkie. Po jego śmierci zamek przeszedł na własność syna Andrzeja oraz jego żony Doroty Przyjemskiej. Po nim zamek odziedziczył  jego syn Aleksander. Po jego bezpotomnej śmierci majątek koźmiński przeszedł drogą spadku w ręce jego siostry Katarzyny (1661 -1705), z domu Włostowska, dziedziczki Rawicza w latach 1696 - 1701. Na niej kończy się linia właścicieli Rawicza z rodu Przyjemskich.

Zasługi Przyjemskich dla Koźmina

W 1670 r. chorąży kaliski, Andrzej Przyjemski (syn Stanisława Przyjemskiego), postanowił rozbudować koźmiński kościół (obecnie pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika). Wydatnej pomocy udzielił mu ówczesny proboszcz ks. Ignacy Śmiełocki. Zachowano wtedy stare prezbiterium, adaptując je w stylu do nowej części, zachowano wielki ołtarz z unikalną rzeźbą (pochodzi z II połowy XV w. z pracowni Wita Stwosza), pozostały także niektóre pomniki z poprzednich lat.

"Rozpoczętą rozbudowę dokończył w 1677 r. syn Andrzeja Przyjemskiego Aleksander, wspólnie z ówczesnym proboszczem ks. Wojciechem Dambrowskim. Aleksander Przyjemski udzielił szczególnej pomocy materialnej kościołowi parafialnemu , zmarł w 1699 roku i zastał pochowany w podziemiach kościoła. Rodzina Przyjemskich, oprócz rozbudowywania kościoła, przez długi czas wiele dobrego czyniła dla niego.Zaopatrywali go w przybory kościelne, dawali liczne zapisy na nabożeństwa, zatwierdzali i wspomagali bractwa kościelne". (Żródło: fara-kozmin,kalisz.opoka.org.pl).

Legenda związana z Aleksandrem Przyjemskim

W „Wirtualnej Bibliotece Literatury Polskiej”, w dziale „Podania i legendy” zamieszczono spisaną przez Lucjana Siemieńskiego legendę związana z Aleksandrem Przyjemskim. Jest na tyle krótka, że można ją przytoczyć w całości.

Pan Przyjemski w Koźminie

"W kościele farnym w Koźminie, w kaplicy tak zwanej fundatorskiej leży pan Aleksander Przyjemski zmarły w roku 1694. Zwłoki jego nie podległy żadnemu zepsuciu, a oblicze wygląda jakby żywe. Opowiadają, iż gdy jakiś niemiecki feldmarszałek kupił dobra koźmińskie, odwiedził grób ś.p. Aleksandra Przyjemskiego, kazał sobie otworzyć trumnę, a postrzegłszy nienaruszone ciało złapał za wąsy, chcąc doświadczyć, czy mocno siedzą w skórze. Tymczasem gdy pociągnął, otworzyły się oba oczy leżącego ciała, czym tak został przerażony, że najśpieszniej wybiegł ze sklepu kościoła, a nawet we własnym pałacu nie mając spokojności, bo ciągle widział groźny wzrok pana Przyjemskiego, wyjechał za granicę i już nigdy do dóbr swoich nie wrócił".

Prawdopodobnie tym „jakimś niemieckim feldmarszałkiem” był feldmarszałek kawalerii pruskiej Fryderyk Adolf Kalkreuth, który klucz koźmiński zakupił W 1791 r. W 1802 roku gościł on króla pruskiego Fryderyka Wilhelma. Pięć lat później sprzedał zamek własnej żonie - Charlotcie Rohde.

Przyjemscy w Koźminie

Andrzej Przyjemski (? - zm. 9.09.1618 r.) syn Wojciecha Przyjemskiego - marszałek nadworny koronny od 1617 r., kasztelan gnieźnieński od 1603 r., starosta inowrocławski, bydgoski, kruszwicki, koniński, i kowalski. Od 1577 r. kształcił się w akademii w Ołomuńcu. Poseł na sejm koronacyjny 1587/1588 roku z województw kaliskiego i poznańskiego. Andrzej Przyjemski miał dwóch synów, byli to: Adam Olbracht Przyjemski i Stanisław Przyjemski.

Stanisław Przyjemski (ur. 1594 r. - zm. 1642 r.) - starosta generalny Wielkopolski w latach 1628 - 1642, marszałek nadworny koronny w latach 1630 -1642, wojewoda inowrocławski w latach 1628 -1630, wojewoda poznański w latach 1624 - 1628, wojewoda kaliski w latach 1623 -1624, starosta kruszwicki w latach 1621 -1622, starosta powidzki w 1630 r.., starosta koniński w 1633 roku, dworzanin królewski w latach 1614 - 1621. Starosta międzyłęski i osiecki na przestrzeni od 19 lutego 1633 r. do swej śmierci w 1642 r. Stanisław Przyjemski studiował w kolegium jezuitów w Poznaniu w 1604 r., w Monachium w 1606 r., w Dillingen i Ingolstadt w 1608 r..Był członkiem konfederacji generalnej zawiązanej 16 lipca 1632 r. W czasie elekcji 1632 r. został sędzią generalnego sądu kapturowego. Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa poznańskiego w 1632 r.

Brat jego dziadka Stanisław Przyjemski (zm. 1595 r.) również piastował urząd marszałka nadwornego koronnego. Stanisław Przyjemski miał trzech synów (Stanisław, Andrzej i Piotr) oraz córkę Katarzynę. Jego syn Andrzej miał dwóch synów (Aleksander i Zygmunt) oraz córkę Katarzynę.

Aleksander Przyjemski (ur. 1650 r. - zm. 18.07.1694 r.), chorąży kaliski, syn Andrzeja z Przyjmy Przyjemskiego (wnuk brata Adama Olbrachta Przyjemskiego), stolnika kaliskiego zmarłego w 1677 r. Zmarł bezpotomnie w Koźminie. Dziedzic Rawicza przez 10 lat (od 1684 r.).

Katarzyna Przyjemska (z domu Włostowska) (1661 r. - 1705 r.), siostra Aleksandra Przyjemskiego, wyszła Piotra Opalińskiego (1640 r. -12.09.1691 r.), wojewodę łęczyckiego, generała ziem wielkopolskich, miała córkę Ludwikę Opalińską. Po śmierci pierwszego męża poślubiła Władysława Przyjemskiego, wojewodę kaliskiego. Objęli we władanie Rawicz 5 listopada 1696 roku. Ponownie wyszła za mąż (zaręczyny 4 września 1701 roku) za Stanisława Kretkowskiego z Prus. Zmarła 2 sierpnia 1705 r. w Sierakowie.

Cały swój majątek zapisała córce Ludwice Opalińskiej, która dwa lata wcześniej poślubiła Jana Kazimierza Sapiehę. Na Katarzynie kończy się linia właścicieli Rawicza z rodu Przyjemskich.

W sali renesansowej Muzeum Ziemi Koźmińskiej , poświęconej dziejom miasta z tego okresu, eksponowane są m.in. portrety trumienne Aleksandra, Andrzeja i Władysława Przyjemskich.

Źródło: Paweł Klint (Uniwersytet Wrocławski) „Przyjemscy z Przyjmy - wielkopolska rodzina magnacka w XVI-XVIII wieku”, Wikipedia, zamki.bill.com.pl, TPR, literat.ug.edu.pl, fara-kozmin,kalisz.opoka.org.pl

O pierwszej linii rodu Przyjemskich, związanej z Osieczną, można przeczytać TUTAJ