Powrót kuropatwy do lasów Nadleśnictwa Piaski

Kuropatwy spacerujące po polnej drodze to znak, że proces reintrodukcji przynosi efekty. (fot. archiwum nadleśnictwa, A. Poświatowski) 

Kilka słów o kuropatwie 

Średnio samce ważą 340 – 410 g , a samice 350 – 395 g. Samce są więc trochę większe od samic. Masa ciała dorosłych osobników jest zmienna w cyklu rocznym. Maksymalną wagę kuropatwy osiągają w zimnych miesiącach (listopad-styczeń), a minimalną w okresie lęgowym (czerwiec i lipiec). Długość ciała kuropatw waha się od 30 do 34 cm. 

Gdzie ją można spotkać? 

Kuropatwy najczęściej przebywają na terenach otwartych – na polach uprawnych o urozmaiconej strukturze, najlepiej sąsiadujących z fragmentami terenu porośniętymi dziką roślinnością, z nieużytkami, miedzami i kępami traw, pasami krzewów i remizami.Gatunek niekiedy przebywa w sąsiedztwie człowieka.

Życie rodzinne

Zimę kuropatwy spędzają w stadkach rodzinnych. Wczesną wiosną od stadek oddzielają się starki, a młódki formują pary z osobnikami z sąsiednich stad i zajmują swoje areały. Na przełomie kwietnia i maja samica przygotowuje w ziemi płytki dołek, który wyściela suchymi fragmentami roślinności i w odstępach 1-2 dniowych składa około 15-20 oliwkowoszarych jaj. Wysiadywanie jaj trwa około 23-25 dni i zajmuje się nim tylko samica. Samiec w tym czasie troszczy się o bezpieczeństwo i towarzyszy kurze. W okresie około 2. tygodni po wykluciu, które ma miejsce najczęściej w pierwszej połowie czerwca, młode zaczynają latać. Początkowo na niewielkich dystansach. Po około 100 dniach osiągają wielkość dorosłych ptaków, z klei dojrzałość płciową - w następnym roku.

Jak długo żyją?

Gatunek ten charakteryzuje się bardzo dużą śmiertelnością w porównaniu z rozrodczością. W naturze kuropatwa dożywa max 3-4 lata, a w hodowli ptak może dożyć do 5. roku życia.  Do wieku reprodukcyjnego przeżywa ok. 14-20% młodych, jesienne straty w populacji sięgają 25%.

Co jedzą?

Pożywienie dorosłych ptaków stanowią nasiona i drobne rośliny łąkowe oraz młode źdźbła traw i zbóż. U piskląt ok. 50 % pokarmu stanowią owady i ich larwy, m.in. błonkówki, chrząszcze, motyle i pluskwiaki, czasem też larwy mrówek i owadów bezskrzydłych. Są one prawie wyłącznym pokarmem w pierwszych tygodniach życia. Kuropatwy żerują w różnych porach dnia, ale najintensywniej o świcie i przed zachodem słońca, w południe odpoczywają ukryte w zaroślach lub między skibami pola. W czasie żerowania, zwłaszcza po dobraniu się w pary, zwykle jeden osobnik czatuje nieruchomo z wyciągniętą szyją, robiąc tzw. stójkę, a drugi w tym czasie zjada pokarm.

Co jej zagraża?

Przede wszystkim drapieżniki, wśród których dominuje lis, kuna i gronostaj. Są one szczególnie niebezpieczne w okresie rozrodczym, zarówno dla wysiadujących jaj samic, jak i młodych piskląt. Z kolei w okresie zimowym do zmniejszania się populacji kuropatwy przyczyniają się w dużej mierze ptaki drapieżne - głównie jastrząb gołębiarz.

Kuropatwy odlatujące nad polem w stronę lasu – swobodny powrót do natury. (fot. archiwum nadleśnictwa, A. Poświatowski) 

- Dzięki współpracy z rolnikami udaje nam się chronić pasy wiatrochronne i remizy śródpolne, które są kluczowe dla kuropatw. To miejsca, gdzie ptaki te znajdują schronienie i pokarm, co pozwala im przetrwać i rozwijać się w naturalnym środowisku - podkreśla leśniczy ds. łowieckich, Eugeniusz Wlekliński.

"Program reintrodukcji kuropatwy (Perdix perdix) w Ośrodku Hodowli Zwierzyny Nadleśnictwa Piaski”

Kuropatwy w wolierze – tu przygotowują się do życia na wolności. (fot. archiwum nadleśnictwa, A. Poświatowski) 

Woliera jest częściowo zadaszona, tak aby chronić ptaki przed opadami. Ściany boksów zbudowane są fragmentami z litych elementów, których zadaniem jest stworzenie bariery uniemożliwiającej przyzwyczajanie się ptaków do ludzi i zwierząt domowych. Cała powierzchnia woliery została wysypana 10 cm warstwą piasku.W czasie pobytu ptaków w wolierze największy nacisk kładzie się na ich odpowiednie żywienie oraz opiekę weterynaryjną, co ma istotny wpływ na rozwój i rozprzestrzenianie się populacji. 

- Podczas hodowli największy nacisk kładziemy na odpowiednie żywienie kuropatw, bo to klucz do ich zdrowia i przetrwania po wypuszczeniu na wolność. Dobrze odżywione ptaki są silniejsze, bardziej odporne i lepiej przystosowują się do życia w naturalnym środowisku - podkreśla leśniczy ds. łowieckich, Eugeniusz Wlekliński.

Zgodnie z założeniem programu, ptaki przebywają w wolierze przez okres zimy, a wczesną wiosną, po połączeniu się w pary zostają wypuszczone na wolność.Nie trzeba nikogo przekonywać, jak cenne są inicjatywy wspierające różnorodność biologiczną pól i lasów. W swojej pracy leśnicy aktywnie wspierają naturę, a kuropatwa to rodzimy gatunek ptaka, który potrzebuje pomocy człowieka, by mógł powrócić do naturalnego środowiska i ponownie zadomowić się w lokalnym ekosystemie. 

Kuropatwa w środowisku naturalnym (fot. archiwum nadleśnictwa, A. Poświatowski)