Kolumny jako element nie tylko dekoracyjny, ale również użytkowy

Kolumny wykonywane są z różnych materiałów: kamienia, cegły, drewna, stali, żelbetu i innych. Innym zastosowaniem kolumny jest wykorzystanie jej jako części składowej pomnika, na głowicy której umieszcza się posąg. Różnią się rozmiarami i zdobnictwem głowic (kapiteli). Rozróżnia się trzy zasadnicze tzw. porządki: dorycki, joński i koryncki. Kolumna składa się z trzech zasadniczych części: bazy, trzonu i głowicy, czasem tylko z trzonu i głowicy.

Baza to podstawa kolumny, często profilowana. Trzon to środkowa część kolumny, słup pomiędzy bazą a głowicą. Często jest lekko wybrzuszony (entazis), co ma na celu usunięcie złudzenia optycznego, polegającego na tym, że przy zastosowaniu prostego słupa wydaje się on wklęsły. Głowica (kapitel) to część wieńcząca kolumnę, na niej wspiera się belkowanie, a od czasów rzymskich także łuk.

Porządek dorycki (styl) - jeden z najbardziej znanych porządków architektonicznych czasów starożytnych. Charakteryzuje się on ciężkimi proporcjami, surowością i monumentalizmem. Walory artystyczne ustępowały w nim miejsca funkcjonalizmowi. Kolumna w porządku doryckim nie posiada bazy, a jej głowica ma bardzo prosty kształt; jak gdyby okrągłej spłaszczonej poduszki, na której spoczywa kwadratowa płyta. Taki rodzaj kolumn pojawił się w Grecji najwcześniej już w VII w. p.n.e.

Porządek joński - jeden z podstawowych porządków architektonicznych występujących w architekturze starożytnej Grecji. Ma dwie odmiany: attycką i małoazjatycką, różniące się przede wszystkim detalami bazy i belkowania. Powstał w Azji Mniejszej na przełomie VII i VI w. p.n.e. pod wpływem budownictwa ludów Wschodu. Głowica - najbardziej charakterystyczny element wyróżniający styl joński ukształtował się w VI w. p.n.e.; zbudowana jest z ozdobnej, opisywanej często jako przypominającej baranie rogi, woluty. Jej kształt wywodzi się z rolowanej nad wejściem maty. Powyżej woluty znajduje się abakus o profilowanych krawędziach, często dość bogato zdobiony

Porządek koryncki - rozwinął się jako odmiana porządku jońskiego na przełomie V i IV w. p.n.e. Głowica, najbardziej charakterystyczny element wyróżniający styl koryncki, ma kształt koszyka (kalatosu) uformowanego z dwóch rzędów liści akantu, mocno rozchylonych na zewnątrz, powyżej liści znajdują się cztery pojedyncze woluty podtrzymujące abakus. Pomiędzy tymi wolutami znajdują się jeszcze cztery pary mniejszych wolut, spomiędzy których wyprowadzona jest palmeta lub inny motyw roślinny

Kolumny zobaczyć można w wielu rawickich budynkach. Przy rynku, na wylocie ulicy Królowej Jadwigi, mieści się jedna z najbardziej okazałych rawickich kamienic, tradycyjnie zwana „Pod Filarami”. Pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku i jest wpisana do rejestru zabytków.

Charakterystyczny balkon na pierwszym piętrze podtrzymywany jest przez cztery kolumny i cztery półkolumny z pięknymi kapitelami korynckimi. Rytm kolumn powtórzony jest na fasadzie następnej kondygnacji tej samej wielkości półkolumnami z kapitelami. Na fasadzie ostatniej kondygnacji, pomiędzy oknami, jest osiem pilastrów również z korynckimi kapitelami. Nad dekoracyjnym fryzem znajdują się konsole z pięknymi, niecodziennymi maszkaronami, które zdobią fasadę południowa i wschodnią.

Fasada od strony rynku zwieńczona jest klasycznym trójkątnym frontonem. Każda fasada budynku oddzielana jest ozdobnym gzymsem. Motyw kolumn ciągnie się na przedłużeniu budynku, aż do ulicy Kramarskiej. W przybudówce cała wysokość zdobią trzy półkolumny z kapitelami jońskimi.

Na parterze kamienicy, w różnych okresach, mieściły się firmy o wielu profilach. Na początku lat 20. XX wieku, Edmund Malczewski prowadził tam sprzedaż olejów maszynowych, motorowych i cylindrowych, jak głosił anons „Do maszyn i wozów tłuszcze, benzyna, benzol”. Przed kamienicą, na rynku, znajdował się dystrybutor. W okresie międzywojennym w jednej części była „ Drogeria pod Orłem” Edmunda Malczewskiego, później „Drogeria pod Filarami” J. Kozłowskiego. W drugiej Bolesław Thiele prowadził skład bławatów.

Po II wojnie światowej parter zajmował sklep z obuwiem słynnej firmy „Bata”. Od początku lat 70. na parterze uruchomiono restauracją „Staromiejska”, która działała do lat 90. Obecnie jest tam sklep z obuwiem, odzieżą i galanterią CASU.

Źródło: „Rawicz. Przewodnik staromiejski”

Nie jest to jedyna rawicka kamienica z kolumnami.

Obydwa budynki znajdują się przy plantach, górny przy Wałach Kościuszki, dolny przy Wałach Jarosława Dąbrowskiego.

Czasem zamiast kolumn zastosowano tzw. półkolumny.

Z umiejscowieniem tych budynków nie powinno być trudności. O jednym już była mowa.

Z architektoniczną formą kolumn łączą się tzw. pilastry, elementy architektoniczny w formie płaskiego filara, nieznacznie występującego przed lico ściany. Pełnią zarówno funkcję konstrukcyjną, jak też dekoracyjną (rozczłonkowuje ścianę). Mogą stanowić część obramienia otworów okiennych, drzwiowych lub bramnych. W starożytności pilastry występowały dużo rzadziej niż półkolumny i używane były głównie w architekturze rzymskiej.

A teraz zagadka! Gdzie w Rawiczu znajduje się ten pierwszy budynek? Drugi, oczywiście, przy rynku.