Nieodnotowany pożar Dubina w połowie XIX wieku

W żadnych dokumentach o pożarze w tym okresie nie ma oficjalnych danych. Miasto wtedy, razem z przedmieściem, liczyło około 140 „dymów”.

Dary dla pogorzelców były zarówno pieniężne jak i rzeczowe, począwszy od żywności (m.in. chleba), poprzez odzież (koszule, spodnie, ręczniki, chustki, pończochy) do materiałów budowlanych, jak cegły i dachówki.

Wielkość darów niekiedy budzi zdumienie, gdyż wymieniono, na przykład - „1 chusteczkę, 1 bóty, 1 serwetę czy 1 kaftan”. Wymieniony jest też „1 spencer”. Słownik Języka Polskiego PWN wymienia trzy znaczenia tego słowa: 1. „damski kaftanik z długimi rękawami i wysokim kołnierzykiem noszony dawniej na sukni”. 2. „ubiór męski z połowy XIX w. przypominający frak z obciętymi połami”.3. daw. „krótka kurtka”.

Notka kończy się podziękowaniem „za wspaniałomyślne dary” apelem o „dalsze dary miłosierdzia”.

Pomoc dla pogorzelców nie była czymś wyjątkowym. Gdy płonęła Sarnowa  również napłynęly dary dla pogorzelców. Można o tym przeczytać TUTAJ

O dziwo, również w  1857 roku (12 sierpnia) wybuchł duży pożar w Bojanowie.  Można o tym przeczytać TUTAJ

Trzy odnotowane w dokumentach pożary Dubina

W 1708 r. spłonął w Dubinie jeden z dwóch miecuchów browarnych, w czasie suszenia słodu.

18 października 1761 r. w Dubinie spłonęło 16 domów mieszkalnych (1/3 wszystkich) z zabudowaniami gospodarczymi z dopiero co zebranymi zapasami na nadchodzącą zimę, wraz z magazynem soli i olejarnią. Spaliło się również 16 zagród, według pogorzelców starty wyniosły 29 868 zł. Od tego czasu datuje się powolny upadek Dubina i późniejsza utrata praw miejskich. Część zabudowań odbudowano w następnych latach. Jak wynika ze spisu w 1793 r. miasto liczyło wraz z przedmieściami 70 budynków mieszkalnych z 35 stodołami, 1 wiatrakiem, 15 studniami i ratuszem. Uprawiano 165 ha ziemi, hodowano 52 konie, 49 wołów, 113 krów, 76 świń i 15 owiec. Był to największy pożar w historii miasta.

W 1936 r. wybuchł pożar kościoła parafialnego, w drugi dzień Zielonych Świątek: „W Dubinie powiatu rawickiego w czasie ostatniej burzy piorun uderzył w wieżę starego, z XVI wieku, modrzewiowego kościoła. Ponieważ nie było widać ognia nikt więc wieżą się nie interesował. Tymczasem ogień wewnątrz wolno tlił się i wybuchł z całą gwałtownością dopiero nazajutrz rano. Od razu cała wieża stanęła w płomieniach i wszelka akcja ratownicza była już spóźniona.” - informował „Mały Dziennik Wielkopolski” z 4 czerwca 1936 r.

Dubin - najstarsze miasto ziemi rawickiej

Gród w Dubinie, typu pierścieniowego, istniał już prawdopodobnie w młodszej epoce kamiennej (neolicie), a na pewno w okresie kultury łużyckiej (epoka brązu 1700 - 700 lat p.n.e.). Najstarsze znalezisko (naszyjnik z paciorkami szklanymi oraz z drutu) pochodzi z początku epoki żelaza (okres halsztycki, ok. 700 lat p.n.e.). Z ok. VII w. znaleziono w Dubinie naczynia obtaczane na kole garncarskim.

Po śmierci Mieszka Starego (1126 - 1202), do którego należała Wielkopolska, ziemia rawicka należała przejściowo do Władysława Laskonogiego, później Władysława Odonica, by przejść potem pod władanie książąt śląskich: Henryka Brodatego i Pobożnego. W XIII w. terenem tym władali synowie Władysława Odonica Bolesław Pobożny (od ok. 1247) wspólnie z Przemysłem I. Jego syn, Przemysł II, na rok przed swoją koronacją (1295 r.) potwierdził znaczne włości Stefanowi Awdańcowi z Dubina. W drugiej połowie XIII w. miejsce Czestramia (kasztelania) jako ośrodka administracyjnego przejął Dubin (Dupin). Założył go Bolesław Pobożny w 1267 r. w dotychczasowej osadzie należącej do komesa Szczedrzyka.

Dubin znajduje się wśród 37 miast wielkopolskich (na ogólną liczbę 153), dla których zachowały się przywileje erekcyjne. Nadał je Przemysł II kasztelanowi krobskiemu, komesowi Stefanowi Szczedrzykowicowi Awdańcowi. Dubin był 22 osadą wielkopolską, która uzyskała prawa miejskie (28 listopada 1284 r.). Miasto rządziło się prawem zachodnioeuropejskim, ale w 1310 r., przy opisie dystryktu ponieckiego, wspomina się o nim jako o wsi. Do końca XV w. była to własność Awdańców, ale w 1510 r. dziedzicami miasta i kolatorami kościoła byli: Jan Sarnowski, Maciej Jastrzębski, Job Roszkowski i Anna Zakrzewska, tzn. nikt z rodziny dawnych właścicieli miasta - Awdańców. Do parafii należały, oprócz miasta, następujące wsie: Śląskowo, Osiek i Domaradzice.

W 1789 r. Dubin należał do Koźmińskich i liczył 458 mieszkańców (dla porównania - w połowie XVII w - 710).

Zadecydowaną większość stanowili mieszczanie polscy. Według przywileju Jakuba Jastrzębskiego z 1640 r. na ogólną sumę 48 wymienionych obywateli tylko 3 miało obce nazwiska. W księgach burmistrzowskich z lat 1703 - 1722 nie ma już żadnego obcego nazwiska.

W XVI w. Dubin posiadał ok. 50 domów mieszkalnych. W mieście były dwa kościoły, w tym jeden modrzewiowy, plebania, browar miejski (wybudowany w 1640 r.), dom pański oraz kilka browarów mieszczańskich, młynów i kuźnia. Rynek i główne uliczki były brukowane już w drugiej połowie XVII w. Magistrat dokonywał ich konserwacji m.in. w oparciu o pracę przymusową, stosowaną jako kary za popełnione przestępstwa. W pierwszej połowie XVIII w. pojawiają się pierwsze wzmianki o przedmieściu dubińskim, na którym mieszkali rolnicy. W 1793 r. znajdowało się tam 30 budynków mieszkalnych (w samym mieście ok. 40) oraz 32 stodoły. Mieszczanie dubińscy uprawiali 11 łanów ziemi (165 ha), hodowali 52 konie, 49 wołów, 113 krów, 76 świń i 15 owiec. Z danych podatkowych wynika, iż w 1616 r. w Dubinie pracowało 6 rzemieślników, w 1793 r. było ich 22 z 11 branż (najwięcej płócienników - 7). Miasto miało pozwolenie na 6 jarmarków rocznie. W momencie II rozbioru Polski (1793 r.) majątek tzw. klucza dubińskiego był jednym z największych na ziemi rawickiej.

W 1805 r. w Dubinie zaczęto organizować szkołę katolicką. Miało do niej chodzić 33 chłopców w wieku 7 - 14 lat oraz 32 dziewczynki w wieku 7 - 12 lat. Szkołę utrzymywali rodzice, a uczyli reformaci z Rawicza. W 1833 r. ukazała się ustawa konfiskująca praktycznie własność prywatną miast, ale jeszcze 20 lat później jako właściciela Dubina (ok. 640 mieszkańców) i Jutrosina podaje się księcia Adama Czartoryskiego.

23 listopada1895 r. Dubin utracił prawa miejskie. Już w 1837 r. Rada Miejska wystąpiła o to do władz pruskich, ale nie uzyskała zgody.

W okresie międzywojennym (lata 20.) liczba rzemieślników w okolicach Dubina spadła do 22, kształcono 16 uczniów. We wsi działały dwie organizacje polityczne. Założony w 1920 r. Związek Ludowo-Narodowy (ok. 50 członków) i powstałe w 1914 r. Towarzystwo Robotników Rolnych (ok. 49 członków). We wsi była tylko 3-klasowa szkoła z sześcioma oddziałami, w której uczyło 3 nauczycieli. Prężnie działał założony w 1890 r. chór ,,Harmonia” (ok. 60 członków).

W okresie okupacji Dubin zapisał się przede wszystkim jako miejsce żydowskiego obozu pracy (lata 1941 - 1943). Po likwidacji obozu, Żydów wywieziono do Oświęcimia. W tym okresie we wsi, w Domu Katolickim, przytrzymywano jako jeńców żołnierzy angielskich.

Dubin wrócił do macierzy 22 stycznia 1945 r. wraz z całym powiatem rawickim. Na terenie miejscowości zachował się cenny zespół dwudziestu dwóch stodół szachulcowych z około 1880 roku, co jest ewenementem na skalę ogólnopolską.

Źródła: Romuald Krzyżosiak „Wiadomości historyczne o Dubinie i jego kościele od zarania do połowy wieku XVIII”, Wikipedia, Archiwum „Życia Rawicza”, Walerian Sobisiak „Dzieje ziemi rawickiej”, Towarzystwo Przyjaciół Rawicza, Muzeum Ziemi Rawickiej