Stulecie powstania Korpusu Kadetów nr 3 w Rawiczu

Przebieg konferencji naukowej

Gości i prelegentów przywitała Adriana Mara, dyrektorka Muzeum Ziemi Rawickiej.

- Dzieje elitarnej, jednej z trzech, później dwóch szkół kadeckich na ziemiach niepodległej II RP, kształcącej w latach 1925 - 1939 kolejne roczniki przyszłych oficerów Wojska Polskiego, były jednym z najważniejszych rozdziałów w historii naszego miasta i całego regionu - podkreśliła. - Wielu wychowanków rawickiego Korpusu zginęło w czasie II wojny światowej - na frontach wojennych, w obozach koncentracyjnych, z rąk sowieckich oprawców w Katyniu, na ulicach płonącej w 1944 roku Warszawy - mówiła. - Niektórzy po zakończeniu wojny nie mogli wrócić do Polski. Wszyscy zostali wierni ideałom zawartym w przesłaniu: „Pamiętaj, żeś miał honor być kadetem, żyj i umieraj dla Ojczyzny”. Mieszkańcy miasta byli i nadal są dumni z kadeckiej tradycji.

Potem , w dwóch częściach, rozpoczęły się wystąpienia prelegentów. Po pierwszej części nastąpiło otwarcie wystawy biograficznej,,Kochaj Polskę... Pułkownik Łukasz Ciepliński 1913-1951" (organizatorzy: Fundacja Armii Krajowej w Londynie i 22 Wojskowy Ośrodek Kartograficzny), wystąpienie okolicznościowe, będący wprowadzeniem do wystawy, wygłosił dr Robert Zapart - Pełnomocnik w Polsce Fundacji Armii Krajowej w Londynie.

Na początku drugiej części wystąpień prelegentów, spontanicznie głos zabrał Maciej Jagodziński (przewodniczący Rady Powiatu). Podkreślił jakie znaczenie miały i mają wzorce i wartości kadeckie. Co było nieoczekiwane, zaśpiewał pieśń Stanisława Moniuszki „Jakim trzeba być człowiekiem”.

Po prelekcjach w podsumowaniu konferencji głos zabrali: Sławomir Florczak (dyrektor Zespołu Szkół Korpusu Kadetów im. płka Łukasza Cieplińskiego w Suchedniowie), Jacek Taylor (prawnik i polityk, działacz opozycji antykomunistycznej w okresie PRL, poseł na Sejm I i II kadencji, w latach 1997-2001 kierownik Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych), Anna Tasiemska (Wielkopolskie Stowarzyszenie Żołnierzy Wyklętych w Poznaniu) oraz wiceburmistrz Edyta Naskręt. Podkreślali zasługi kadetów dla Polski, dla niepodległości i utrwalania wzorców zachowań i postępowania.

Jacek Taylor otrzymał w prezencie album autorstwa Henryka Pawłowskiego, który w swoim wystąpieniu podkreślił wielką pomoc Tadeusza Pawłowskiego w jego przygotowaniu i edycji. Z kolei Anna Tasiemska poinformować o trwającym konkursie na pomnik Żołnierzy Wyklętych, który stanie w Poznaniu.

Podczas konferencji kolejno wystąpili następujący prelegenci:

„Pułkownik Jan Kamiński - bohater wielkopolskiej konspiracji” - Jacek Nawrocik (Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie)

„Łukasz Ciepliński - elew KK 3 w Rawiczu (1929-1934). Życie i przesłanie" - Elżbieta Jakimek-Zapart (Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN - Oddział w Krakowie, Wiceprezes Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość" Obszar Południowy)

„Major Benno Zerbst bohater września, bohater kampanii włoskiej, ofiara komunistycznej zbrodni" - Jakub Wojewoda (Muzeum Wojska Polskiego)

„Stanisław Sędziak. Żywot cichociemnego" - Michał Gruszczyński (Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL)

„Absolwenci Korpusu Kadetów w Rawiczu - ofiary zbrodni katyńskiej" - Kacper Ciesielski (Muzeum Katyńskie)

„Lotnicy wywodzący się z Korpusu Kadetów w Rawiczu. Przyczynek do badań" - Tomasz Mikuła (Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie)

Prezentacja publikacji „Jerzy Lipiński (1916-1940). Album rawickiego kadeta" autorstwa Henryka Pawłowskiego

Podsumowanie/zakończenie konferencji

Patronat honorowy nad uroczystością w Muzeum Ziemi Rawickiej objęli: Wicepremier Minister Obrony Narodowej - Władysław Kosiniak-Kamysz oraz Ministerstwo Obrony Narodowej.

Historia Korpusu Kadetów Nr 3 w Rawiczu

24 marca 1921 roku Minister Spraw Wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski mianował majora piechoty Tadeusza Machalskiego z Oddziału III Naukowo-Szkolnego Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych dowódcą Korpusu Kadetów Nr 3 w Wielkopolsce i powierzył mu jego organizację. Po zorganizowaniu korpusu miał on przejść do miejsca przeznaczenia, które nie zostało określone. W październiku 1921 roku major Machalski został dowódcą Korpusu Kadetów Nr 1 we Lwowie.

1 września 1925 roku generał dywizji Stefan Majewski, w zastępstwie Ministra Spraw Wojskowych „powołał do życia Korpus Kadetów Nr 3 w Rawiczu, tymczasowo w składzie pierwszej klasy (IV gimnazjum) o trzech oddziałach z tym, że w każdym następnym roku będzie otwierana jedna następna klasa, aż do pełnego etatu Korpusu Kadetów o pięciu trzech-oddziałowych klasach”[.

W 1926 roku w korpusie uczyło się 116 kadetów. Funkcjonowały wtedy klasy o profilu kształcenia matematyczno-przyrodniczego i języka polskiego[

Prace nad założeniem korpusu prowadziły Ministerstwo Spraw Wojskowych wspólnie z Ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Był to trzeci korpus kadetów, obok Korpusu Kadetów nr 1 we Lwowie (KK-1) i Korpusu Kadetów nr 2 w Modlinie (KK-2). Podczas prac organizacyjnych rozważano trzy inne lokalizacje korpusu (w Poznaniu, Szamotułach lub Bydgoszczy), ostatecznie lokując go w Rawiczu. Zgodnie ze statutem z 1922 roku, zatwierdzonym przez Ministra Spraw Wojskowych Kazimierza Sosnkowskiego, korpus posiadał uprawnienia ogólnokształcącej państwowej szkoły średniej. Szkoła została umieszczony w tzw. „białych koszarach” w Rawiczu.

Nowy budynek szkolny Korpusu Kadetów w Rawiczu, wybudowano na koszt miasta w latach 1926 -1928 r. (od 1958 r. jest to szpital). Korpus posiadał również 3 budynki internatowe, budynek administracyjny, Salę Rycerską (obecnie sala gimnastyczna), izbę chorych, kino, stajnię, rusznikarnię, szklarnię i boisko sportowe.

W 1936 r. połączono Korpusy 2 i 3 w jeden Korpus Kadetów nr 2 z siedzibą w Rawiczu. Do września 1939 roku ukończyło go 706 kadetów. 1 września tego roku w Korpusie uczyło się 500 kadetów. Jego komendantami byli kolejno: ppłk Marian Merkisz (1926 - 1928), mjr/ppłk piech. Konstanty Czachowski (VII 1928 - IX 1930), ppłk kaw. st. spocz. Edward Wilczyński (1930 - 1933) oraz ppłk piech. Włodzimierz Kowalski (VI 1933 - IX 1939).

Gdzie były „białe koszary”?

Nazwą „białe koszary” tradycyjnie określano kompleks budynków na skrzyżowaniu obecnej ul. Lipowej i Wałów Kościuszki. Budynki w lutym 2012 r. zostały rozebrane. Nazwę „białe koszary” Jan Kaźmierczak w książce „Rawicz gród Przyjemskich” (1938 r.) przypisuje budynkom przy obecnym szpitalu, mówiąc o założeniu Korpusu Kadetów. To samo powtarza Walerian Sobisiak w ,,Dziejach ziemi rawickiej” (1967 r.). Na planie miasta z 1801r. Przy ul. Lipowej nie ma żadnych zabudowań. Pojawiają się na planie z 1821 r. Być może była to inwestycja rodziny Müllerów, wynajęta później wojsku. W następnych latach koszary rozbudowano, dodając odwach i lazaret.

Rawicz stał się miastem garnizonowym, stacjonowało w nim, w rożnych okresach, 700 -1.000 żołnierzy i oficerów. W drugiej połowie XIX w. w „białych koszarach” stacjonował 3 pułk piechoty dolnośląskiej (50 PP im. Hrabiego Werderu), a właściwie sztab pułku oraz 1 i 2 batalion, a 3 batalion koszarował w Lesznie.

Koszary były za małe, zaczęto budowę nowych, tzw. czerwonych, przy obecnej ul. Grota Roweckiego. Orientacyjnie przyjęto, że wybudowano je ok. 1900 r. „Białe koszary” wykorzystywano jako magazyny wojskowe.

Powstała w 1904 r. Rawicka Spółdzielnia Mieszkaniowa Urzędników, przebudowała w latach 1922 -1924 byłe „białe koszary” wojskowe. Uzyskano w ten sposób 26 mieszkań z 118 izbami. Było to możliwe, dzięki kredytom państwowym.

Na przełomie lat 40-tych i 50-tych XX w. budynek wykupiła od miasta Rawicka Spółdzielnia Mieszkaniowa. Wyremontowano go i zasiedlono. W latach 60-tych XX w. mieszkało tam 40 rodzin. Około 2010 r. budynek przeznaczono do zburzenia. Stopniowo wyprowadzano lokatorów do innych, spółdzielczych mieszkań. Ostatecznie rozbiórkę zakończono w lutym 2012 r. Do 2019 r. teren pełnił funkcję parkingu.

Dwa lata później rozpoczęła się budowa w tym miejscu wielorodzinnego budynku mieszkalnego wielorodzinnego (60 lokali mieszkalnych na czterech kondygnacjach o pow. od 29 m² do 69 m²) z halą garażową o powierzchni użytkowej ponad 3 tysięcy metrów kwadratowych. Garaż podziemnym oferuje 40 miejsc, w tym 3 miejsca z dodatkową skrytką, a parking naziemny 20 miejsc. Pierwsze rodziny wprowadziły się w 2022 r. Całość zakończono w 2024 r.

Źródła: Wikipedia, Archiwum „Życia Rawicza”, TPR, MZR