Seweryn Drozdowski (Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Poznaniu) wygłosił referat „Jędrzej Daleki z Kołaczkowic - pamiętnikarz chłopski”, Józef Muzio (redaktor „Dziennika Ludowego”) przybliżył postać Tadeusza Beceli, pamiętnikarza czasów współczesnych, a Feliks Fornalczyk (literat i krytyk literacki) Alfreda Rogalskiego, autora jednej, ale bardzo znaczącej książki.
Sprawozdanie z sesji, w której uczestniczyła Marcjanna Rogalska, matka Alfreda, wydrukowano w formie broszury, wydanej przez Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Rawiczu. Sesję uzupełniła wystawka publikacji naukowych autorów pochodzących z ziemi rawickiej, gromadzonych przez Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Rawiczu, na bieżąco uzupełnianych w ramach zbiorów „Raviciana”.
Jędrzej Daleki urodził się w kwietniu 1783 r. we wsi Kołaczkowice niedaleko Jutrosina, w rodzinie chłopskiej. Miał 3 braci i siostrę, ojciec wcześnie osierocił rodzinę. Na przełomie XVIII/XIX wieku Jędrzej Daleki był parobkiem i służącym w majątku Rogożewo, należącym do rodziny Potulickich.
Po wkroczeniu wojsk gen. Henryka Dąbrowskiego do Wielkopolski w 1806 r., dokonano przymusowego poboru do armii polskiej. 23-letni Jędrzej Daleki został powołany jesienią do piechoty i przeszkolony w Rawiczu. Potem w Poznaniu został przekazany pod dowództwo francuskie.
W 1807 r. brał udział w walkach o Grudziądz i Tczew. Wiosną podczas oblężenia Gdańska (maj) został po raz pierwszy ranny. W czerwcu, po zwycięskiej bitwie pod Frydlandem wraz z 9. pułkiem przeszedł pieszo przez Niemcy do Paryża. Spotkał się tam m.in. z Tadeuszem Kościuszko.
Przez trzy lata (do 1811 r.) walczył w Hiszpanii, dostał się do angielskiej niewoli. Wywieziono go na Wyspy Brytyjskie, potem na wyspę św. Heleny. Po kilku miesiącach uwolniono go w Hanowerze.
W kwietniu 1812 r. Jędrzej Daleki dołączył do swego 9. pułku piechoty, by wziąć udział w słynnej wyprawie armii Napoleona na Moskwę. Do pierwszej bitwy, w której uczestniczył doszło pod Smoleńskiem. W walce stracił palec u ręki. W rejonie Możajska, pod wsią Borodino niedaleko Moskwy, po decydującej bitwie (85 tysięcy zabitych) nadchodząca zima przechyliła szalę zwycięstwa na stronę Rosjan. Następuje odwrót, który dziesiątkuje armię Napoleona. Pod koniec listopada 1812 r. Jędrzej Daleki, biorąc czynny udział w bitwie pod Berezyną, zostaje ranny w nogę.
W dniach 16 -19 października 1813 r. Jędrzej Daleki brał czynny udział w słynnej bitwie narodów pod Lipskiem. Odznaczony za odwagę francuskim medalem św. Heleny wydostaje się z pola walki, by nadal bić się w rejonie Frankfurtu i Moguncji. Tam dostaje się do niewoli austriackiej. Odtransportowany przez Bawarię do Czech przebywa w Pradze, następnie wędruje przez Cieszyn do Krakowa, gdzie zostaje zwolniony z niewoli i może wreszcie wrócić do domu.
Do Kołaczkowic Jędrzej Daleki wrócił w lutym 1814 roku. Przy życiu zastał jedynie matkę i jednego brata. Pozostali bracia zginęli; jeden na froncie hiszpańskim, drugi na moskiewskim. Wkrótce przeszedł na służbę do Krzekotowic (powiat gostyński, gmina Pepowo, majątek Bojanowskich). Tam poznał wdowę Jadwigę Rossa, z domu Swora, z którą ożenił się 30 kwietnia 1815 r. Następnie przeniósł się do Chocieszewic, gdzie miał krewnych. Honorował go sam dziedzic Teodor Mycielski. Kiedy w związku z przeprowadzonym uwłaszczeniem likwidowano Chocieszewice, Daleki przeniósł się do Babkowic. Tam 15 lipca 1831 r. urodził się jego syn Jakub.
Opowieści Jędrzeja Dalekiego o wojennych przygodach spisał w latach 50 XIX w. Szymon Baranowski (kasjer dóbr chocieszewickich) i wydał drukiem w 1857 r. Na starość (od 1861 r.) zamieszkał u swojego syna Jakuba, proboszcza w Parkowie, pod Obornikami. Ks. Jakub Daleki w 1864 r. ponownie literacko opracował i wydał drukiem wojenne wspomnienia swego ojca.
Jędrzej Daleki zmarł w Parkowie 10 maja 1870 r. i został pochowany na cmentarzu przykościelnym.
Alfred Rogalski urodził się 14 sierpnia 1923 r. w Chorzelach (miasto województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim). W latach w latach 1927 - 1939 wraz z rodzicami - Marcjanną i Franciszkiem - mieszkał w Rawiczu, w budynku przy ul. Kolejowej 17 (obecnie Marszałka Józefa Piłsudskiego). Tam jego ojciec prowadził sklep z artykułami papierniczymi i piśmiennymi.
Po wybuchu II wojny światowej rodzina Rogalskich została wysiedlona. Dotarli do ogarniętej wojną Warszawy, zamieszkali na Starówce. Alfred Rogalski, by mieć pieniądze na utrzymanie, sprzedawał z ulicznej budki papierosy. Nie należał do żadnej grupy literackiej, ale był obdarzony niezwykłym talentem, który rozpoznali Zofia Nałkowska, Stanisław Dygat czy Andrzej Szczypiorski.
Alfred Rogalski w czasie okupacji napisał bowiem powieść „Daleka Północ”, w której zawarł przejmujący obraz wojny. Pierwsza część książki - „Daleka Północ” - poświęcona jest Warszawie, druga - „Kolonia” - Rawiczowi. Powieści nie zdążył wydać. Pisarz - osadzony w obozie koncentracyjnym Mauthausen - zmarł 31 grudnia 1944 r.
O jego książce - przez lata uważanej za zaginioną - wiedziało zaledwie kilka osób. Dzięki staraniom Zofii Nałkowskiej, w 1954 r., niedługo przed jej śmiercią, odnalazł się rękopis. Ocalał w składziku, pod zwałami węgla w Komorowie pod Warszawą. Z inicjatywy Stanisława Dygata, powieść ukazała się w 1972 r. wraz z obszernym wspomnieniem, autorstwa Andrzeja Szczypiorskiego.
Dziś książka Rogalskiego jest odkrywana na nowo - m.in dzięki krytykowi literackiemu Wojciechowi Szotowi czy profesorowi Piotrowi Mitznerowi. 24 marca 2023 roku, na budynku w Rawiczu, gdzie mieszkał literat, odsłonięto pamiątkową tablicę. Można o tym przeczytać TUTAJ
Tadeusz Becela, ps. "Włodek" urodził się 3 października 1907 r. w Chojnie, zmarł 3 kwietnia 1992 r. w Poznaniu. Był działaczem komunistycznym, za co został skazany i uwięziony (areszt śledczy w Poznaniu i więzienie w Rawiczu).
Był aktywnym członkiem Komunistycznej Partii Polski, potem Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, spółdzielcą, sekretarzem pierwszego po II wojnie światowej komitetu miejskiego PPR w Poznaniu, organizatorem pierwszych w Poznaniu kursów partyjnych w 1945 r.
Pochodził z niezbyt zamożnej rodziny chłopskiej, z zawodu był krawcem. Działalnością literacką zainteresował się dopiero po 50. roku życia. Pisał pamiętniki i powieści, w tym jedną marynistyczną. Jest autorem tomów wspomnień: „Osobliwe lata” (Wydawnictwo Poznańskie, 1960 r. - dotyczyły okresu od urodzenia autora do I wojny światowej) i „Lata górne i chmurne” (Wydawnictwo Poznańskie, 1965 r. - dotyczyły okresu międzywojennego).
W tych książkach zawarł szczegółowe relacje z życia w Poznaniu i Wielkopolsce w opisywanych czasach. Zrelacjonował też sposoby podziemnej walki rewolucyjnej wielkopolskich komunistów i biedę szerokich mas społecznych, zwłaszcza proletariatu poznańskiego. Za „Lata górne i chmurne” otrzymał I nagrodę w konkursie Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego. Był pomysłodawcą stworzenia przy Akademii Handlowej, uczelni kształcącej regionalnych kierowników życia gospodarczego, ale jego pomysłu nie wdrożono.
W 1987 r. Związek Literatów Polskich zorganizował mu uroczyste 80. urodziny, w których uczestniczył wiceminister kultury i sztuki Kazimierz Molek. W 1988 r. otrzymał Nagrodę Główną Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego za 1987 rok .
Źródła: https://www.facebook.com/1316648401733981/posts/3092918907440246/, https://slideplayer.pl/slide/73223/, „Wkład przedstawicieli ziemi rawickiej do literatury”, Wikipedia
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.