Z okazji dwudziestolecia Polski w UE „Wspólnota” postanowiła zbadać wielkość wykorzystanych środków unijnych z całego okresu 2004-2024. Wcześniejsza analiza dotyczyła lat 2014-2021. Nowe zestawienie pozwala na kompleksową ocenę zdolności jednostek samorządu terytorialnego (JST) do pozyskiwania i efektywnego wydawania funduszy europejskich.
- W najmniejszym stopniu beneficjentami były samorządy powiatowe, które w polskim systemie terytorialno-administracyjnym odpowiadają za stosunkowo wąski zakres usług publicznych - zauważają autorzy rankingu - prof. Paweł Swianiewicz oraz Julita Łukomska.
Liderzy wśród małych i dużych
Analiza danych za lata 2004-2024 ujawnia interesujące tendencje w pozyskiwaniu środków. Choć duże miasta relatywnie częściej pozyskują największe kwoty, realizując projekty o znaczeniu ponadlokalnym, to w przeliczeniu na mieszkańca wyróżniają się mniejsze jednostki.W 42 samorządach łączna kwota dotacji przekroczyła 10 tys. zł na osobę. Ta elita beneficjentów to:
- 3 miasta wojewódzkie,
- 3 miasta na prawach powiatu,
- 12 małych miast,
- 24 gminy wiejskie.
- Wielkość pozyskiwanych funduszy w przeliczeniu na 1 mieszkańca nie jest do końca proporcjonalna do wielkości gminy. Gminy wiejskie i miejsko-wiejskie oraz małe miasteczka zdołały otrzymać większe środki niż miasta będące siedzibami władz powiatowych - wynika z raportu.
Badanie kolejnych okresów programowania pozwoliło na ustalenie dwóch kluczowych obserwacji dotyczących tempa realizacji projektów:
- Małe samorządy (gminy wiejskie, małe miasta) zyskują przewagę na początku okresów programowania, ponieważ prowadzą mniejsze projekty, które łatwiej i szybciej zrealizować.
- Duże miasta rozwijają swoje, z reguły bardziej złożone projekty, wolniej, zyskując przewagę w dalszych częściach okresu realizacji budżetów unijnych.
Gminy wiejskie i miejsko-wiejskie: ukryta siła
Autorzy zestawienia postanowili bliżej przyjrzeć się gminom wiejskim i miejsko-wiejskim, często pomijanym na rzecz wielkich projektów metropolii. Okazuje się, że te samorządy wydały łącznie około 60 mld zł z dotacji unijnych od momentu akcesji Polski do końca 2024 r. Środki pochodziły głównie z regionalnych programów operacyjnych. Do tej sumy należy doliczyć także około 7 mld zł pozyskanych za pośrednictwem Lokalnych Grup Działania (LGD) oraz Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW).Głównym przeznaczeniem dotacji w małych samorządach była gospodarka komunalna, która stanowiła aż 40 proc. wartości projektów, zwłaszcza infrastruktura wodno-kanalizacyjna. Inwestycje w drogi lokalne były niższe, stanowiąc poniżej 10 proc. wydatków, co jest dużą różnicą w stosunku do miast na prawach powiatu, gdzie inwestycje transportowe mają większy udział. Ponadto edukacja i wychowanie (12 proc.) oraz opieka społeczna (8 proc.) również stanowiły znaczący odsetek wydatków.
Ranking liderów: kwoty dotacji na mieszkańca
W kategorii miast na prawach powiatu w rankingu uwzględniono wydatki budżetowe oraz dotacje pozyskiwane przez spółki komunalne. W pozostałych kategoriach oparto się na danych budżetowych.Dwa nieduże miasta osiągnęły wynik ponad 30 tys. zł w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Absolutni liderzy w pozyskaniu funduszy unijnych na osobę (2004-2024) to:
- Krynica Morska (pomorskie) - 41 957 zł na osobę.
- Uniejów (łódzkie) - 31 084 zł na osobę.
- Świnoujście (zachodniopomorskie) - 24 641 zł na osobę.
- Ożarowice (śląskie) - 21 646 zł na osobę.
Samorządy z powiatu rawickiego w rankingu pozyskiwania unijnych pieniędzy
Jak w rankingu wypadły nasze samorządy? Powiat rawicki uplasował się na 104. miejscu spośród 314 powiatów osiągając wydatki budżetowe finansowane ze środków unijnych w latach 2004-2024 w kwocie 972,42 zł na mieszkańca. Rawicz znalazł się na 93. z 267 miejsc w kategorii miasta powiatowe. Największe miasto w powiecie osiągnęło wynik 2.799,74 zł na mieszkańca.Kolejna kategoria to miasteczka. W niej znalazły się Miejska Górka, Jutrosin i Bojanowo. Najwyżej plasuje się Miejska Górka (150. miejsce na 680) z kwotą 4.638,59 na mieszkańca. Jutrosin zajął 432. miejsce (2.433,44 zł na mieszkańca). Najniżej, na 641. miejscu, znalazło się Bojanowo (1.115,20 zł na mieszkańca).
- Przez te minione 20 lat naszym celem nie było pozyskiwanie środków unijnych, ale były one niezbędne do realizacji wielu działań. Sporo inwestycji wykonaliśmy dzięki temu wsparciu. Okazało się, że w tym rankingu jesteśmy bardzo wysoko, bo znaleźliśmy się w pierwszej dziesiątce gmin z Wielkopolski, co nas oczywiście cieszy - przyznał Karol Skrzypczak, burmistrz Miejskiej Górki.
Najmniejsza z gmin powiatu rawickiego, czyli Pakosław, oceniana był w kategorii gmin wiejskich. Na 1464 gminy zajęł 336. miejsce z kwotą 4.464,63 zł na mieszkańca.
- Wysokie miejsce gminy Pakosław w rankingu cieszy i świadczy o dobrym wykorzystaniu pojawiających się szans w wielu naborach i konkursach na przestrzeni dwóch dekad. Środki tzw. unijne spożytkowaliśmy na termomodernizację placówek oświatowych, remont dróg, budowę sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, a także realizację szeregu mniejszych zadań. Warto podkreślić, że wyprzedziliśmy wiele samorządów większych i bogatszych pod względem dochodów własnych. Zwykle takie gminy dysponują liczniejszymi zespołami do spraw inwestycji, mają większe możliwości wygospodarowania wkładu własnego i tym samym absorpcji środków zewnętrznych. Uzyskany rezultat świadczy zatem o tym, że pomimo pewnych ograniczeń, dobrze wykorzystaliśmy nasz potencjał. Władze samorządowe podejmowały odważne i trafne decyzje, a pracownicy Urzędu Gminy w Pakosławiu właściwie wywiązali się ze swoich obowiązków rozliczając często niełatwe projekty. Ponieważ ranking obejmuje podsumowanie dwóch minionych dekad, warto także podkreślić rolę mojego poprzednika śp. Kazimierza Chudego, a także radnych wielu kadencji. Ich wkład był nieodzowny w pozyskanie tak znacznych środków. Dynamika i efektywność w ostatnich latach jest również na wysokim poziomie, co dało finalnie dobry rezultat - podsumował Piotr Skrzypek, wójt gminy Pakosław.
Komentarze (0)
Wysyłając komentarz akceptujesz regulamin serwisu. Zgodnie z art. 24 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o ochronie danych osobowych, podanie danych jest dobrowolne, Użytkownikowi przysługuje prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. Jak to zrobić dowiesz się w zakładce polityka prywatności.